فیلتر پلاریزه (Polarizing Filter) یا فیلتر قطبی‌کننده (Polarizer) یکی از پرکاربرد ترین فیلترهای عکاسی است که در حوزه های مختلف عکاسی خصوصا عکاسی منظره (Landscape)، عکاسی معماری (Architecture)، عکاسی صنعتی (Industrial) و پرتره (Portrait) بکار می رود. در فارسی ترجمه های دیگری نیز برای آن استفاده شده است از جمله فیلتر قطبی، قطبنده و قطبی ساز.
با کمک این فیلتر می توان از ورود نورهای انعکاسی نامطلوب به داخل دوربین جلوگیری نمود یا آنها را کاهش داد و بدین وسیله تصویر شفاف تر و با کنتراست بیشتری بدست آورد.
به دلیل کاربرد زیاد این نوع فیلترها توصیه می شود که در هنگام آموزش عکاسی، طرز کار و نحوه استفاده از آن فرا گرفته شود.
فیلتر پلاریزه به عنوان یک عنصر اپتیکی بر روی بر روی لنز دوربین متصل می گردد. از طریق این فیلتر پرتوهای نوری که از سطوح مختلف و از زوایای گوناگون به سطح لنز بازتاب می کنند و موجب کدورت و محوی (Haziness) فضای تصویر می شوند، کاهش می یابد. در نتیجه کنتراست تصویر (Contrast) و اشباع (Saturation) رنگ های موجود در تصویر افزایش خواهد یافت. با استفاده از این فیلتر می توان آسمان آبی تیره تر و ابرهای برجسته تری در عکاسی از مناظر بدست آورد، همچنین درخشندگی زیاد نور (Glare) را کاهش داد و از بازتاب سطوح صاف همچون آب یا شیشه ممانعت نمود.
در عکاسی دیجیتال اگر چه در هنگام پردازش نرم افزاری تصاویر امکانات زیادی برای اعمال تغییرات مختلف در آنها وجود دارد، ولی تاثیری که با استفاده از یک فیلتر پلاریزه می توان بر روی تصاویر ایجاد نمود، عموما از طریق هیچ نرم افزاری ایجاد نخواهد شد و یا اینکه به سختی و صرف زمان زیاد بدست خواهد آمد.
با استفاده از یک فیلتر پلاریزه، افزایش کنتراست و اشباع رنگ های موجود در تصویر افزایش خواهد یافت. آسمان تیره تر و ابرها برجسته تر دیده می شوند.
ساختار و عملکرد فیلترهای پلاریزه (قطبی کننده)
ساختار فیلترهای پلاریزه عموما به این شکل است که یک لایه قطبی شده تحت عنوان لایه دایکروئیک (Dichroic Layer) در بین دو لایه از جنس شیشه قرار داده شده است. در داخل این لایه که معمولا از نوعی ماده پلاستیکی از جنس PVA (Polyvinyl Alcohol) یا مواد مشابه ساخته شده است، زنجیره های مولکولی به صورت موازی در کنار هم قرار گرفته اند (شبیه به میله های نرده)، که در بین آنها فضای بسیار کمی برای عبور نور وجود دارد. نحوه عملکرد این رشته های مولکولی به این صورت است که با ایجاد یک شبکه، فقط به پرتوهای نوری عمود بر رشته ها اجازه عبور می دهند. بنابراین پرتوهایی که از این لایه عبور می کنند، به صورت قطبی و هم جهت در یک راستا خواهند بود.
به عبارتی فیلتر پلاریزه با حذف پرتوهای غیرهم‌راستا، فقط پرتوهای باقیمانده را که به صورت قطبی و در یک راستا قرار دارند، عبور می دهد.
فیلتر پلاریزه فقط به پرتوهای نوری عمود بر زنجیره های مولکولی موجود در آن اجازه عبور می دهد.
چشم انسان نمی تواند تفاوت بین پرتو های نوری قطبی (پلاریزه) و غیر قطبی را تشخیص دهد. ولی با کمک یک فیلتر پلاریزه می توان پرتوهای غیرهم‌راستا را تفکیک کرده و از ورود آنها ممانعت نمود.
انواع فیلترهای پلاریزه
عموما فیلترهای پلاریزه در دو نوع مختلف ارائه می شوند:
الف) فیلتر پلاریزه خطی (Linear Polarizing Filters)
ب) فیلتر پلاریزه حلقوی (Circular Polarizing Filters) یا CPL
این تقسیم بندی بر اساس ساختار و نحوه عملکرد پلاریزه کردن در فیلتر می باشد. نوسان موجی پرتوهای نور در جهات مختلف صورت می گیرد.
در فیلترهای پلاریزه خطی (Linear)، فیلتر دارای یک لایه قطبی کننده است و فقط پرتوهای نور را در یک راستا عبور می دهد و نوسان موجی آنها هم جهت می باشد.
ولی در فیلترهای پلاریزه حلقوی یا CPL ، علاوه بر لایه پلاریزه اول، یک لایه دیگر نیز تحت عنوان لایه یک‌چهارم موج (Quarter-wave Layer) وجود دارد که امواج نوری خارج شده از لایه پلاریزه اول را که نوسان خطی و هم جهت دارند، نسبت به محور این امواج در جهات مختلف می چرخاند. در نتیجه امواجی که هم جهت و موازی با یک سطح صاف ایجاد شده اند، به امواجی با نوسان دایره ای شکل تبدیل می شوند.
لایه های خطی و یک‌چهارم موج در فیلتر پلاریزه حلقوی و نحوه تاثیر آنها بر روی امواج نوری که از این فیلتر عبور می کنند.
این خاصیت فیلترهای پلاریزه حلقوی باعث می شود مشکلاتی که فیلترهای خطی در برخی سیستم های فوکوس خودکار (Auto-focus) در دوربین ها ایجاد می کردند، برطرف شود. در این دوربین ها غالبا از طریق یک منشور تقسیم کننده پرتو (Beam splitter) یا نیم آینه (Half mirror)، بخشی از نور وارد شده به دوربین منحرف شده و به سمت نورسنج یا سنسور ثانویه ای برای انجام اتوفوکوس هدایت می شود. این تقسیم کننده پرتو (Beam splitter)، برای جدا کردن بخشی از نور و هدایت آن به سمت سنسور اتوفوکوس، از نوعی خاصیت قطبی کننده استفاده می کند. بنابراین اگر نور وارد شده به دوربین قبلا توسط یک فیلتر پلاریزه در یک جهت خاص قطبی شده باشد، آینه تقسیم کننده پرتو ممکن است نتواند بخشی از نور را به سمت سنسور هدایت کند یا مقدار نور هدایت شده از مقدار مورد نیاز بسیار کمتر باشد و در نتیجه سیستم اتوفوکوس به درستی عمل نخواهد کرد.
با طراحی فیلترهای پلاریزه حلقوی، این مشکل برطرف گردیده است و سیستم اتوفوکوس در این دوربین ها به خوبی عمل می کنند.
فیلترهای پلاریزه حلقوی به دلیل نحوه عملکرد نسبت به انواع خطی، کاهش بیشتری در نور ورودی به داخل دوربین ایجاد می نمایند.
نمونه ای از سیستم فوکوس خودکار (Auto-focus) در دوربین های عکاسی که از نیم آینه یا تقسیم کننده پرتو (Beam splitter) استفاده می کنند.
شرکت های تولید کننده فیلترهای پلاریزه، برای جذب مشتریان مختلف، انواع فیلترهای ارزان قیمت تا فیلترهای باکیفیت و گران قیمت را تولید می کنند. با توجه به استقبال بیشتري که از فیلترهای پلاریزه حلقوی وجود دارد و همچنین کارایی بهتر آنها، امروزه تولید انواع خطی این نوع فیلترها در مقایسه با انواع حلقوی کاهش یافته است.
فیلتر های پلاریزه از نظر شکل فیزیکی و چگونگی نصب بر روی لنز، معمولا به دو صورت تولید می شوند. شایع ترین انواع آنها به صورت دایره‌ای شکل ساخته می شوند و از طریق پیچاندن بر روی لنز متصل می شوند. به همین علت بر اساس اندازه بزرگی دهانه لنز لازم است از فیلتر پلاریزه با اندازه مناسب استفاده شود. اندازه دهانه لنز که تحت عنوان اندازه قطر فیلتر (Filter size) نیز گفته می شود، بر حسب میلیمتر و در کنار حرف فی (ϕ) یونانی بر روی بدنه لنز حک شده است.
دو نمونه فیلتر پلاریزه که به شکل دایره ای ساخته شده اند و بر روی لنز نصب می گردند.
نوع دیگری از فیلتر های پلاریزه ساخته می شوند که عموما به شکل مربع هستند و برای اتصال آنها به لنز لازم است از یک پایه نگهدارنده فیلتر (Filter Holder) استفاده گردد. عموما این نگهدارنده ها، قابلیت اتصال چند فیلتر مختلف را نیز دارا می باشند. البته این نوع فیلترهای پلاریزه نسبت به انواع دایره ای شکل، مصرف کنندگان کمتری دارد.
نوع دیگری از فیلترهای پلاریزه وجود دارد که به صورت فیلترهای داخلی (Drop-in Filter) ساخته می شوند. این فیلترها برای اتصال به لنز در داخل یک نگهدارنده مخصوص قرار می گیرند. این نوع نگهدارنده شبیه به یک لوله گسترش (Extension Tube) است و در بین لنز و بدنه دوربین متصل می شود و می توان فیلترهای مختلف را در داخل آن قرار داد.
بر روی فیلترهای پلاریزه از نوع Drop-in یک چرخ کوچک وجود دارد که با چرخاندن آن می توان موقعیت پلاریزه فیلتر را از داخل نگهدارنده به سمت چپ یا راست چرخش داد.
نمونه فیلتر پلاریزه از نوع Drop-in و چرخ تنظیم آن
البته تعدادی از تولیدکنندگان لنز، بر روی لنز های خود خصوصا برخی انواع لنزهای با فاصله کانونی بلند (تله فوتو) محل اتصال فیلترهای Drop-in را تعبیه کرده اند. در این نوع لنزها نیازی به اضافه کردن بخش جداگانه ای به عنوان نگهدارنده به لنز وجود ندارد.
در برخی لنزهای تله فوتو ، محلی جهت قرار دادن فیلترهای Drop-in تعبیه شده است.
نحوه کار با فیلتر پلاریزه
نحوه استفاده از فیلتر پلاریزه ساده است. در انواع دایره ای که بر روی لنز متصل می شوند، حلقه ای وجود دارد که با چرخاندن آن می توان فیلتر را در جهت عقربه های ساعت یا خلاف آن چرخاند و از این طریق زاویه لایه پلاریزه فیلتر نسبت به محور افقی دوربین تغییر جهت خواهد داد. با تغییر جهت لایه پلاریزه ما می توانیم تصمیم بگیریم که به کدام پرتوها اجازه عبور بدهیم و از ورود کدام پرتوها جلوگیری کنیم.
بنابراین با چرخش حلقه فیلتر، اثر قطبی کننده (پلاریزه) فیلتر بر روی پرتوهای ورودی به دوربین، تغییر می یابد و به پرتوهایی که از یک راستای مشخص به سمت دوربین می آیند، اجازه عبور داده می شود. این موضوع
همچنین باعث می شود تا در اثر چرخش حلقه تنظیم کننده فیلتر، مقدار نور ورودی به دوربین، کاهش یا افزایش یابد.
با نگاه کردن از داخل منظره یاب دوربین های DSLR (یا مونیتور آنها) و همزمان چرخش حلقه فیلتر، می توانید اثر قطبی کننده فیلتر را مشاهده نمایید و آن را بر روی بهترین حالت تنظیم کنید. توجه داشته باشید که همیشه لازم نیست از حداکثر توان قطبی کننده فیلتر استفاده کنید و بر اساس شرایط محیط و کادر مورد نظر خود، کافی است که حلقه فیلتر را به اندازه لازم بچرخانید.
با چرخش حلقه تنظیم می توانید در لایه پلاریزه فیلتر تغییر جهت ایجاد کرده و برخی پرتوهای اضافی را حذف نمایید.
کاربردهای فیلتر پلاریزه
کاهش پرتوهای اضافی و پراکنده
در هنگام عکاسی، قبل از اینکه پرتوهای نور به سطح لنز برخورد کنند، در مسیر خود از درون هوا می گذرند و در حین عبور به ذرات گرد و غبار، آلاینده ها و قطرات بسیار ریز بخار آب که در هوا موجود است برخورد می نمایند، درنتیجه برخی از این پرتوها از مسیر خود منحرف شده و در زوایای مختلف پراکنده می گردند. اندازه حجم ذرات و بخارات موجود در جو (Atmosphere) بر اساس فصل سال، ساعات مختلف روز، وضعیت آب و هوا و نیز موقعیت جغرافیایی مکانی که در آن عکاسی می کنید متغیر است.
هر چه سوژه از دوربین دورتر باشد، میزان هوای بین سوژه و دوربین هم بیشتر است و بنابراین میزان و تاثیر پرتوهای منحرف شده از مسیر مستقیم نیز بیشتر خواهد بود. به همین دلیل در یک صحنه ثابت وقتی که دوربین به سمت یک دورنما قرار می گیرد (مثل عکاسی از منظره)، اندازه محوی ناشی از ذرات جو به مراتب بیشتر از زمانی است که دوربین به یک سوژه نزدیک تر نشانه رفته است. در این موارد از طریق یک فیلتر پلاریزه، با حذف یا کاهش پرتوهای نوری مزاحم و غیرهم‌راستا می توان تصاویر شفاف تری بدست آورد.
طول موج نور آبی از نورهای قرمز و سبز کوتاه تر است و در برخورد با ذرات گرد و غبار سریعتر منحرف می گردد. با استفاده از یک فیلتر پلاریزه می توان پرتوهای غیرهم راستا را کاهش داد و از این طریق رنگ آبی آسمان را به صورت خالص تر و اشباع تر ثبت نمود.
با استفاده از یک فیلتر پلاریزه، رنگ آبی آسمان تیره تر و اشباع تر دیده می شود.
اثرات غبار موجود در هوا بر روی نور و ایجاد پرتوهای اضافی )که از وضوح تصویر می کاهند( توسط یک فیلتر پلاریزه قابل کم شدن یا برطرف شدن می باشد، به همین علت بکارگیری یک فیلتر پلاریزه در افزایش جزئیات و شارپنس تصویر خصوصا در محیط های غبارآلود موثر است.
یکی از شایع ترین مشکلات در هنگام عکاسی از مناظر طبیعی و شهری این است که رنگ آسمان به همان دقت و کیفیتی که با چشم شما دیده می شود، توسط دوربین ثبت نمی گردد. با این فیلتر می توان کنتراست بین آسمان با زمین را کمتر نمود. همچنین با استفاده از آن، رنگ آسمان تیره تر و اشباع تر دیده می شود.
در محیط های غبارآلود و در برخی شرایط نوری با استفاده از یک فیلتر پلاریزه می توان شارپنس و جزئیات آسمان و محیط را به نحو چشمگیری افزایش داد.
افزایش یا کاهش اثر پلاریزه این فیلتر به امتداد نگاه دوربین و نقطه ای که خورشید در آسمان قرار گرفته است بستگی دارد. فیلتر پلاریزه بیشترین تاثیر را زمانی دارد که امتداد نگاه دوربین نسبت به مسیر تابش خورشید زاویه 90 درجه داشته باشد. بنابراین اگر خورشید درست در بالای سر شما قرار دارد، اثر پلاریزه فیلتر وقتی در بیشترین حد است که دوربین به سمت افق (در هر جهت) نشانه رفته است و به عبارتی مسیر دید آن عمود بر مسیر تابش خورشید می باشد. در این حالت با چرخش حلقه فیلتر پلاریزه، می توانید حداکثر درجه قطبی شدن و به عبارتی حذف پرتوهای اضافی را داشته باشید.
فیلتر پلاریزه وقتی بیشترین تاثیر را دارد که امتداد نگاه دوربین نسبت به مسیر تابش خورشید زاویه 90 درجه داشته باشد.
وقتی خورشید مستقیما در جلو یا در پشت لنز قرار گرفته باشد، فیلتر پلاریزه هیچ اثر قطبی کننده ای بر روی پرتوهای نوری اضافی نخواهد داشت.
یک روش ساده برای تعیین زاویه مناسب دوربین در چنین شرایطی این است که انگشت اشاره و شست خود را به صورت حرف انگلیسی L نگه دارید. در این حالت وقتی انگشت شست خود را به سمت خورشید بگیرید، انگشت اشاره شما زاویه هایی را که می توانید بیشترین اثر قطبی شدن را بدست آورید به شما نشان خواهد داد.
بازتاب پرتوهای خورشید که از سطح آب و سایر سطوح به سمت دوربین منتشر می شوند ممکن است موجب درخشندگی بیش از حد و کاهش شارپنس تصویر گردند.
با بکارگیری یک فیلتر پلاریزه می توان از ورود برخی از این بازتاب ها به داخل لنز ممانعت نمود.
در ساعات طلایی که خورشید در ارتفاع پایین قرار گرفته است، مسیر تابش نور خورشید تقریبا افقی می شود و همین امر باعث می گردد که نورهای اضافی و نامطلوب، سطح وسیعی از افق را محو کنند. اگر از لنزهای زاویه باز (Wide angle lens) استفاده کنید به علت میدان دید وسیع آنها، این موضوع کمی تشدید خواهد شد. برای برطرف کردن این حالت، به عنوان مثال، وقتی سمت چپ آسمان در کادر تصویر شما حداکثر محوی را نشان می دهد، با استفاده از یک فیلتر پلاریزه و چرخش دوربین به سمت راست کادر می توانید حداکثر کنترل را بر قطبی شدن نور داشته باشید.
با استفاده از لنزهای با فاصله کانونی بلندتر و در نتیجه کاهش میدان دید تصویر، می توان کنترل بیشتری بر این موضوع اعمال نمود.
در شرایطی که با استفاده از فیلتر پلاریزه اختلاف نور ایجاد شده در دو طرف آسمان شدیدا زیاد می شود، توصیه می گردد که فیلتر پلاریزه را بردارید و سپس عکس بگیرید. این کار باعث می شود که روشنایی تدریجی آسمان در دو طرف کادر با شدت کمتری ثبت گردد.
وقتی اختلاف شدت نور در دوطرف آسمان زیاد است، بدون فیلتر پلاریزه ، روشنایی تدریجی آسمان در دو طرف کادر با شدت کمتری ثبت می گردد.
کنترل و کاهش نورهای بازتاب شده از سطوح
یکی از کاربردهای فیلتر پلاریزه در عکاسی، کاهش یا از بین بردن نورهای بازتاب شده از سطح آب یا سایر سطوح براق مثل شیشه است. بازتاب تصاویر در آب یا سطوح صاف و صیقلی بطور شایع در مناظر طبیعت و یا مناطق شهری دیده می شود. دریاچه ها، برکه ها، استخرها، سطح صیقلی برخی صخره ها، سنگ های مورد استفاده در بناها و یا سطوح صاف شیشه‌ای که در پنجره ها یا ویترین مغازه ها بکار رفته اند، مثال هایی از این دست می باشند.
در این موارد با استفاده از یک فیلتر پلاریزه و انتخاب زاویه‌ای مناسب نسبت به مسیر تابش نور می توان بطور چشمگیری بازتاب نورهای نامطلوب و در نتیجه تصاویر ناخواسته ای که به صورت آینه مانند در مناطق صیقلی سطوح دیده می شوند را کاهش داد و حتی آنها را از بین برد.
با استفاده از یک فیلتر پلاریزه، بازتاب نورهای اضافی از سطح میز و تصویر منعکس شده از سطح شیشه حذف شده است.
با توجه به تاثیر فیلتر پلاریزه در کاهش یا از بین بردن بازتاب نورهای اضافی و درخشندگی زیاد (Glare) در سطوح صاف، از این فیلتر در عکاسی پرتره به ویژه عکاسی در فضای باز نیز استفاده می شود.
مقدار مختصری بازتاب مستقیم نور توسط پوست انسان ایجاد می شود که با کمک یک فیلتر پلاریزه می توان آن را کاهش داد. البته لازم است دقت کنید که اگر در برطرف کردن مناطق پرنور در سطح پوست زیاده‌روی شود، تصویر سوژه ممکن است بی حالت و مصنوعی به نظر برسد.
در عکاسی پرتره برای کنترل بازتاب نور از روی سطح شیشه عینک نیز از فیلتر پلاریزه استفاده می شود.
به تاثیر فیلتر پلاریزه در کاهش مناطق پرنور سطح پوست در این تصاویر دقت کنید.
استفاده از یک فیلتر پلاریزه نه تنها باعث کاهش قابل توجه بازتاب ها بر روی سطوح صیقلی می گردد، بلکه موجب افزایش کنتراست (Contrast) و اشباع رنگی (Saturation) در کل تصویر خواهد شد.
کاهش محوی (Haziness) و افزایش کنتراست از جمله پرکاربردترین جذابیت های استفاده از فیلتر پلاریزه در هنگام عکاسی خصوصا عکاسی منظره است. بکار بردن این فیلتر در هنگام عکاسی، کمک می کند که در مرحله پردازش دیجیتالی تصویر، به ویرایش های شدید کنتراست و کاهش محوی ( خصوصا در نواحی دوردست صحنه) نیازی نباشد زیرا مقدار زیادی از اصلاحات در هنگام عکاسی انجام شده است.
در عکاسی از مناظر طبیعی (Landscape) و مناظر شهری (Cityscape) با یک فیلتر پلاریزه حلقوی می توان کیفیت تصویر را در نور روز بطور محسوسی افزایش داد. هر چه کادر تصویر ، مناطق دورتری نسبت به دوربین را شامل شود، نقش فیلتر در کاهش محوی و افزایش کنتراست تصویر بیشتر خواهد بود.
تاثیر فیلتر پلاریزه بر تیره کردن آسمان، اشباع رنگ ها و نحوه بازتاب نور از روی سطوح در این تصاویر دیده می شود.
نکات کاربردی هنگام استفاده از فیلتر پلاریزه
اگر چه مزایای استفاده از فیلترهای پلاریزه بسیار بیشتر از معایب آنهاست، ولی لازم است در هنگام استفاده، به محدودیت ها و اشکالات احتمالی ناشی از آنها توجه کافی داشته باشید. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می شود.
الف) فیلتر پلاریزه می تواند نور ورودی به داخل دوربین را کاهش دهد. برخی از انواع آنها کاهش شدیدتری ایجاد می کنند. در نظر داشته باشید که عموما فیلترهای پلاریزه در حدود 1 تا 3 گام یا استاپ (Stop) در نور ورودی به دوربین کاهش ایجاد می کند و در مواردی لازم است با تغییر تنظیمات دوربین، نسبت به جبران نوردهی مورد نیاز اقدام نمایید.
این مقدار کاهش نور، گاهی نحوه نوردهی مورد نظر شما را محدود می کند و نتایج نامطلوبی به بار می آورد، خصوصا در شرایط محیطی کم نور یا عکاسی در شب ، این موضوع بیشتر احساس می شود. به همین دلیل توصیه می گردد که از فیلترهای پلاریزه فقط در مواردی که لازم است استفاده نمایید.
البته برخی عکاسان در مواردی نیز از کاهش نور توسط فیلترهای پلاریزه برای گرفتن عکس در شرایط پرنور و یا ایجاد جلوه های ویژه همچون تاری حرکتی (Motion blur) استفاده می کنند.
فیلترهای پلاریزه مقداری از نور ورودی به دوربین را کاهش می دهند.
ب) در هنگام استفاده از فیلتر پلاریزه در طلوع و غروب خورشید، خصوصا اگر از لنزهای با فاصله کانونی کوتاه (واید انگل) استفاده گردد، ممکن است رنگ آسمان به صورت ناهموار یا نا‌همگون دیده شود. این موضوع در عکاسی پانورامیک نیز صادق است و ممکن است در تصویر نهایی، آسمانی داشته باشید که پردازش و اصلاح آن در نرم افزار بسیار دشوار باشد.
ج) نصب کردن و استفاده از فیلترهای پلاریزه مقداری زمان نیاز دارد. برای تنظیم فیلترهای پلاریزه دایره ای و چرخش حلقه آنها تا بدست آوردن بهترین نتیجه، لازم است مقداری وقت صرف شود و در هر بار تغییر در کادر تصویر خصوصا تغییر جهت دوربین نسبت به زاویه خورشید، لازم است این کار تکرار گردد.
توجه داشته باشید که تغییرات قابل رویت ناشی از تنظیم حلقه فیلتر در برخی دوربین ها که منظره یاب (Viewfinder) کوچکتری دارند ممکن است به سختی قابل دیدن باشد.
حذف بازتاب نورهای اضافی از سطح شیشه با استفاده از یک فیلتر پلاریزه
د) با توجه به اینکه افزودن یک فیلتر در مسیر اپتیکی لنز، عناصر اپتیکال لنز را افزایش می دهد، احتمال ایجاد شراره نوری (Flare) و شبحواره (Ghosting) در تصاویر شما افزایش خواهد یافت.
به همین علت همیشه دقت کنید شیشه لنز و فیلتر پلاریزه کاملا تمیز باشد. وجود گرد و غبار و سایر ذرات ریز بر روی سطح شیشه لنز و فیلتر، موجب بازتابش های داخلی بیشتر در درون لنز و در نتیجه ایجاد شراره نوری، کاهش کنتراست و کاهش کیفیت تصویر خواهد شد.
هـ) در هنگام استفاده از فیلترهای پلاریزه خصوصا در لنزهای با فاصله کانونی کوتاه (واید انگل) ممکن است امکان ایجاد تیره شدن گوشه های تصویر یا وینیِتینگ (Vignetting) افزایش یابد. فیلترهای پلاریزه نازک‌تر نسبت به انواع ضخیم تر آنها از مشکلات وینیِتینگ کمتری برخوردار می باشند.
و) هنگام عکاسی از رنگین کمان، اگر چه فیلتر پلاریزه در مواردی می تواند موجب تقویت آن در تصویر نهایی گردد ولی مواظب باشید که در هنگام تنظیم فیلتر پلاریزه و چرخاندن حلقه آن، تصویر رنگین کمان را حذف نکنید. حتما قبل از ثبت تصویر نهایی، در هنگام تنظیم فیلتر به دقت داخل منظره یاب یا صفحه مونیتور دوربین را مشاهده نمایید. برخی عکاسان ترجیح می دهند در هنگام عکاسی از رنگین کمان از فیلتر پلاریزه استفاده نکنند.
برای استفاده از فیلتر پلاریزه در عکاسی از رنگین کمان با احتیاط عمل کنید.
ز) در مواردی که نور بازتابی از سطوح صاف، دارای رنگ مشخصی می باشند، با استفاده از فیلتر پلاریزه و حذف آنها، رنگ های بازتاب شده از آن سطوح نیز از بین خواهند رفت. همچنین در مناظری که قصد دارید رطوبت و خیس بودن سطوح را نمایش دهید، مثل صخره های کنار یک رودخانه، اگر از فیلتر پلاریزه برای کاهش درخشش نورهای بازتاب شده استفاده کنید، حالت مرطوب بودن سطوح مذکور کاهش می یابد.
در این موارد ممکن است ترجیح داده شود که از فیلتر پلاریزه استفاده نشود.
بدون استفاده از فیلتر پلاریزه ، رنگ های بازتاب شده از سطوح از بین نمی روند.
ح) فیلترهای پلاریزه با کیفیت بالا اصولا گران قیمت می باشند. خصوصا اگر از فیلترهای پلاریزه حلقوی استفاده کنید، لازم است که برای هر لنز با اندازه دهانه متفاوت، یک فیلتر جداگانه تهیه کنید.
یک روش برای اینکه هزینه کمتری پرداخت نمایید این است که برای بزرگترین دهانه لنز خود، یک فیلتر با کیفیت تهیه کنید و سپس با استفاده از حلقه های افزاینده (Step-up ring) که قیمت کمتری دارند و به عنوان واسطه اتصال فیلتر با قطر بزرگ به دهانه لنزهای با قطر کوچکتر عمل می کند، قابلیت نصب فیلتر مذکور را بر روی سایر لنزهای خود فراهم نمایید.
البته می توانید از فیلترهای پلاریزه ای که به صورت فیلترهای داخلی (Drop-in Filter) عرضه می شوند نیز استفاده کنید.
به این نکته توجه کنید که قرار دادن یک فیلتر ارزان قیمت و بی کیفیت در جلوی یک لنز با کیفیت و گران قیمت، کار منطقی نخواهد بود، بنابراین اگر قصد تهیه یک فیلتر با کیفیت را ندارید، بهتر است از تهیه انواع بی کیفیت آنها که موجب هدر رفتن سرمایه و وقت شما می شود، صرف نظر نمایید!
نمونه حلقه های افزاینده (Step-up ring) که بوسیله آنها می توان فیلترهای با قطر بزرگ تر را به لنزهای با دهانه کوچکتر متصل نمود.
فیلتر پلاریزه یکی از پرکاربرد ترین انواع فیلترهاست که عموما برای تقویت رنگ آسمان، افزایش کنتراست و کاهش بازتاب نور از سطوح مورد استفاده قرار می گیرد بطوریکه بسیاری از عکاسان خصوصا عکاسان منظره حداقل یکی از آنها را همیشه در کیف خود به همراه دارند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تالیف: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1399/8/18
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_Chris Weston (2008). The Essential Lighting Manual for Photographers, 1th ed. RotoVision SA, Switzerland.
2_Fill Hunter, Steven Biver and Paul Fuqua (2015). Light: Science and Magic, 5th ed. Taylor & Francis Group, Focal Press, USA.
3_Gavin Hardcastle (2014). When NOT to use a Polarizing Filter. Retrieve from http://digital-photography-school.com on Oct 11.
4_Jay Holben (2019). Understanding Polarizing Filters. Retrieve from http://ascmag.com on Apr 9.
5_John and Barbara Gerlach (2015). Digital Nature Photography: The Art and the Science, 2th ed. Taylor & Francis, USA.
6_Kunal Malhotra (2017). What is a Circular Polarizing Filter (CPL) and How to Use it. Retrieve from http://digital-photography-school.com on Oct 10.
7_Liz Walker (2011). The Complete Digital Photo Manual, 1th ed. Carlton Book Limited, UK.
8_Michael Freeman (2008). Mastering Digital Photography, 1th ed. ILEX, UK.
9_Nasim Mansurov (2020). How to Use a Polarizing Filter. Retrieve from http://photographylife.com on Aug 18.
10_Phil Malpas (2007). Basics Photography: Capturing Colour, 1th ed. AVA Publishing SA, UK.
11_Sean McHugh (2020). Camera Polarizing Filters. Retrieve from www.cambridgeincolour.com on Oct 4.
مقالات مرتبط:
- فیلترهای کاهنده نور یا چگالی خنثی (ND Filter)
- شراره نوری در عکاسی (Lens Flare)
- تیره شدن گوشه های تصویر یا وینیِتینگ در عکاسی (Vignetting)