نمودار هیستوگرام در عکاسی
Histogram

یکی از خصوصیات عکاسی دیجیتال این است که می توان پس از گرفتن عکس، فورا آن را در صفحه نمایش LCD دوربین یا در یک منظره یاب الکترونیکی بررسی نمود. بسیاری افراد برای بررسی وضعیت نوردهی عکسی که ثبت کرده اند، به صفحه نمایش LCD دوربین نگاه می کنند. این کار در مواقعی می تواند گمراه کننده باشد زیرا صفحه نمایش نیز خودش دارای تنظیمات روشنایی است و ممکن است در هنگام نمایش، بر روشنایی واقعی عکس تاثیر گذارد. همچنین اگر در نور کم یا زیاد، به صفحه نمایش LCD نگاه کنید، ممکن است تصویر تحت تاثیر نور محیط به خوبی دیده نشود. به همین دلیل برای ارزیابی نوردهی تصویر، بررسی عکس در صفحه نمایش دوربین همیشه مناسب نیست. 

اکثر دوربین های عکاسی دیجیتال جدید دارای ابزاری به نام نمودار هیستوگرام (Histogram) هستند.

از طریق نمایش هیستوگرام در مونیتور دوربین می توان وضعیت نوردهی (Exposure) تصاویر ثبت شده را بررسی نمود. نمودار هیستوگرام در مقایسه با بررسی مستقیم تصویر، ابزار دقیق تری برای بررسی و تحلیل وضعیت نوردهی تصویر است و اطلاعات مفیدی در اختیار فرد قرار می دهد.
این نمودار علاوه بر دوربین عکاسی، در برنامه های نرم افزاری ویرایش تصویر همچون فوتوشاپ و لایت روم نیز مورد استفاده قرار می گیرد. در این برنامه ها عموما از هیستوگرام برای نمایش وضعیت روشنایی در مناطق مختلف تصویر استفاده می شود.
برای استفاده صحیح از هیستوگرام لازم است که طریقه خوانش آن و تفسیر تغییرات ایجاد شده در آن را فرا گرفت.

هیستوگرام (Histogram)

اصولا هیستوگرام یک نوع نمودار آماری است که بوسیله آن، توزیع فراوانی یک متغیر در شرایط یا موقعیت های مختلف به نمایش در می آید.
در عکاسی می توان گفت که هیستوگرام، نمایش گرافیکی از اندازه روشنایی (Brightness) نقاط تصویر است. به عبارتی در هیستوگرام، در اندازه های مختلف روشنایی (تونالیته) از سیاه (0% روشنایی) تا سفید (100% روشنایی)، تعداد پیکسل های موجود در تصویر نمایش داده می شود.
در هیستوگرام، محور عمودی نشان دهنده تعداد پیکسل ها است. محور افقی نشان دهنده موقعیت قرارگیری پیکسل ها در مناطق تیره تا روشن تصویر می باشد بطوریکه پیکسل هایی که در نواحی تاریک یا تیره تصویر قرار گرفته اند در ناحیه چپ محور افقی و پیکسل هایی که در نواحی روشن تصویر واقع شده اند در ناحیه راست محور افقی نمایش داده می شوند. در ناحیه بین آنها نیز نواحی کم نورتر یا تون های خاکستری قرار دارند.
بنابراین نواحی سمت چپ نمودار هیستوگرام، مقادیر پیکسل ها در نواحی تاریک تر (سیاه تر) تصویر و نواحی سمت راست آن، مقادیر پیکسل ها در نواحی روشن (سفیدتر) تصویر را نشان می دهند. نواحی میانه نمودار، مقدار پیکسل هایی که در نواحی خاکستری (تون های میانه یا نواحی بین تاریک و روشن تصویر) قرار دارند را نمایش می دهد.

دقت کنید که در هیستوگرام میزان روشنایی مربوط به نواحی مختلف تصویر بررسی می شود و این موضوع هیچ ارتباطی به رنگ آن نواحی ندارد و فقط وضعیت تونالیته (یعنی محدوده روشن تا تاریک) نواحی مختلف تصویر به شکل نمودار نمایش داده می شود.
بنابراین شکل نمودار هیستوگرام، وابسته به وضعیت نوردهی در تصویر خواهد بود. در هر سطح روشنایی (Tone) که تعداد پیکسل ها در تصویر بیشتر باشد، ارتفاع نمودار نیز در آن قسمت از هیستوگرام بلندتر خواهد بود.

نمایش چگونگی توزیع پیکسل ها در هیستوگرام بر اساس نواحی روشن و تاریک تصویر

از نظر تعریف، هیستوگرام در واقع نوعی نمودار میله ای است که هر میله نشان دهنده میزان توزیع و تعداد پیکسل های یک تصویر، در یک روشنایی یا تون مشخص است. وقتی که این میله ها کنار هم قرار می گیرند، حالتی شبیه به یک منحنی تو پر پیدا می کنند که از ناحیه تاریک تصویر (سمت چپ محور افقی) به ناحیه کاملا روشن تصویر (سمت راست محور افقی) کشیده شده است.
بنابراین می توان فرض کرد که سطح زیر منحنی هیستوگرام، شامل تمام نقاط تصویر (پیکسل ها) می باشد که بر اساس روشنایی یا تونالیته آنها از یکدیگر جدا شده اند و هر تعداد پیکسل که دارای تون یکسانی هستند در یک میله مجزا قرار گرفته اند. میله های سمت چپ، شامل پیکسل های تاریک و سمت راست، شامل پیکسل های روشن تصویر می باشند.

نمایش نواحی مختلف تونالیته در هیستوگرام یک تصویر

در هر ناحیه ای از تون ها (روشنایی) که ارتفاع نمودار در آنجا بیشتر است، یعنی اینکه تعداد پیکسل ها در آن ناحیه و آن روشنایی خاص بیشتر است.
مثلا تصویر پایین را در نظر بگیرید. قسمت های تاریک (Dark) ، نسبت به قسمت های روشن، سطح بیشتری از تصویر را پوشانده است و بیشترین تعداد پیکسل ها در سمت چپ نمودار قرار گرفته اند.

توزیع پیکسل های تصویر در سطح نمودار هیستوگرام بر اساس تونالیته آنها

نمودار هیستوگرام و نوردهی
با هیستوگرام می توان چگونگی نوردهی (Exposure) تصویر را بررسی نمود. مثلا اگر نمودار هیستوگرام یک تصویر از گوشه سمت راست تا گوشه سمت چپ نمودار بدون هیچگونه فاصله ای قرار گرفته باشد و در سمت چپ یا سمت راست نمودار ارتفاع زیادی نداشته باشد، می توان گفت که تصویر مورد نظر ما، تمامی تون های تیره تا روشن را شامل می شود، بنابراین نوردهی خوبی داشته است. این شکل از نمودار که حالت زنگوله مانند دارد، به نام نمودار با توزیع نرمال (Normal distribution) گفته می شود.
در این حالت، هیستوگرام به سمت چپ یا راست تمایل ندارد و بیشتر پیکسل ها در ناحیه میانه آن واقع شده است، به عبارتی نواحی مرتفع نمودار در قسمت های میانه آن دیده می شود و نشان دهنده این است که نوردهی در هنگام عکاسی، تمامی تون ها را در تصویر ایجاد کرده است.

یک نمونه نمودار هیستوگرام زنگوله ای با توزیع نرمال

در تصویری که بیشترین پیکسل آن دارای تون های روشن است، نمودار هیستوگرام به سمت راست، یعنی ناحیه تون های روشن متمایل می شود و ارتفاع نمودار در آن منطقه زیاد خواهد بود. این حالت نشان دهنده نوردهی زیاد (Overexposed) در تصویر است. پس در حالتی که تصویر بیش از حد نوردهی شده است، هیستوگرام به سمت راست متمایل (Shift) می شود.
به عبارتی بیشترین پیکسل های تصویر در نواحی روشن قرار گرفته اند و سمت راست هیستوگرام دارای پیکسل های بیشتری خواهد بود.

میزان پیکسل های روشن تصویر زیاد بوده و نمودار هیستوگرام به سمت راست متمایل شده است.

وقتی که بیشترین مناطق تصویر، تیره و تاریک است، در سمت چپ محور افقی نمودار که نشان دهنده میزان پیکسل های تیره تصویر است، ارتفاع نمودار زیاد می شود. این حالت نشان دهنده نوردهی کم و یا ناکافی(Underexposed) تصویر است. بنابراین وقتی که نوردهی کافی نباشد، هیستوگرام به سمت چپ متمایل (Shift) می گردد.

میزان پیکسل های تیره تصویر زیاد بوده و نمودار هیستوگرام به سمت چپ متمایل شده است.

بریده شدن یا کلیپینگ (Clipping) در هیستوگرام
در مواردی نمودار هیستوگرام در اثر نوردهی زیاد یا کم، به سمت دیواره های جانبی چپ یا راست متمایل شده و قسمتی از نمودار به دیواره جانبی هیستوگرام می چسبد و در منتهی الیه نمودار به شکل میله ای بلند دیده می شود که سرتاسر ارتفاع نمودار را شامل شده است. این پدیده به علت تعداد زیاد پیکسل که در ناحیه کاملا سیاه (در سمت چپ) یا کاملا سفید (در سمت راست) تصویر واقع شده اند، اتفاق می افتد و نشان دهنده از بین رفتن جزئیات تصویر(Loss of detail) در آن نواحی می باشد. به این پدیده اصطلاحا بریده شدن یا کلیپینگ (Clipping) می گویند. البته گاهی در فارسی از لفظ "تقطیع تون ها" به عنوان معادل کلمه کلیپینگ استفاده می شود.
وقتی در یک تصویر، کلیپینگ اتفاق می افتد، جزئیات تصویر در این نواحی، قابل بازیابی نیست.
وقتی نوردهی تصویر ناکافی است (Underexposed)، تصویر تاریک می شود و نواحی تاریک (Dark) یا سایه ها (Shadow) در سطح آن زیاد می گردد بطوریکه مناطقی از تصویر کاملا سیاه دیده می شود. در هیستوگرام چنین تصویری، در ناحیه کاملا تاریک در سمت چپ نمودار، کلیپینگ ایجاد می شود که آن را تحت عنوان بریده شدن نواحی تاریک یا تقطیع تون های تاریک (Shadow Clipping) می نامند و نشان دهنده فقدان اطلاعات تصویری در نواحی کاملا تاریک تصویر است.
به عنوان مثال وقتی در شب عکس بگیرید و یک تصویر تاریک ثبت کنید، باید انتظار داشته باشید که در سمت چپ هیستوگرام، ستون بزرگی از پیکسل های موجود در مناطق تاریک را داشته باشید. (Shadow Clipping)

ایجاد کلیپینگ در نواحی تاریک در یک تصویر که به میزان ناکافی نوردهی شده است.

در حالتی که نوردهی تصویر بیش از حد است (Overexposed)، سطح زیادی از تصویر، روشنایی بیش از حد خواهد داشت و ممکن است حتی در نواحی خاصی از تصویر کاملا سفید شود. در این وضعیت، نمودار هیستوگرام به سمت راست متمایل شده و کلیپینگ در سمت راست آن ایجاد می گردد. به این نوع کلیپینگ، بریده شدن نواحی روشن یا تقطیع تون های روشن (Highlight Clipping) گفته می شود و نشان دهنده سفیدی کامل و فقدان اطلاعات تصویری است.

ایجاد کلیپینگ در نواحی روشن در یک تصویر که بیش از حد نوردهی شده است.

ایجاد کلیپینگ (Clipping) یا تقطیع تون ها، به وضعیت نور تصویر بستگی دارد. مثلا با وجود خورشید در یک تصویر که نور زیادی ایجاد می کند، می توانید انتظار داشته باشید که در ناحیه راست نمودار (ناحیه روشن)، تقطیع تون های روشن (Highlight Clipping) ایجاد شود، یا اگر تصویر در فضایی با نور بسیار کم گرفته شده است، می تواند در هیستوگرام، تقطیع تون ها در نواحی تیره (Shadow Clipping) ایجاد نماید.

ایجاد فاصله (Gap) در گوشه های نمودار

در این حالت می توان با اصلاح نوردهی (Exposure) در وضعیت روشنایی پیکسل ها تغییر ایجاد نمود بطوریکه بر روی نمودار هیستوگرام، پیکسل های تصویر تمام محدوده تونالیته تاریک تا روشن را پوشش دهد. بنابراین با این تغییر در توزیع روشنایی تصویر، در توزیع پیکسل ها بر روی هیستوگرام نیز تغییر ایجاد می گردد بطوریکه ناحیه گپ ایجاد شده نیز از بین می رود.

فاصله (Gap) درسمت راست هیستوگرام نشان می دهد که جزئیات تصویر در منطقه روشن ثبت نشده است.

حالتی را در نظر بگیرید که نور زیادی وارد دوربین شده است (Overexposed)، در این وضعیت، روشنایی کل تصویر بیش از میزان مورد نیاز خواهد بود و سطح تصویر پرنور می شود، بنابراین بیشتر پیکسل ها در ناحیه پرنور تصویر قرار می گیرند و در هیستوگرام نیز بطور برجسته در سمت راست نمودار دیده خواهند شد ولی در سمت چپ نمودار، گپ یا فاصله ای ایجاد می شود که نشان دهنده فقدان پیکسل ها در نواحی تیره و سایه می باشد. حال با کاهش میزان نور ورودی و اصلاح نوردهی، پیکسل های تصویر دارای تونالیته تیره تری می شوند و کل منحنی نیز کمی به سمت چپ متمایل می گردد و عملا گپ موجود در سمت چپ تصویر از بین خواهد رفت.
به همین ترتیب وقتی که عکس، کم نور است (Underexposed)، با جبران نوردهی می توان نمودار را به سمت راست هدایت نمود و گپ ایجاد شده در سمت راست نمودار را از بین برد.

فاصله (Gap) درسمت چپ هیستوگرام نشان می دهد که جزئیات تصویر در منطقه تاریک ثبت نشده است.

هیستوگرام در شرایط کنتراست بالا (High Contrast)
گاهی در شرایط نوری که کنتراست صحنه بالاست (High Contrast) یعنی نواحی خیلی روشن و نواحی خیلی تاریک در صحنه وجود دارد، وقتی هیستوگرام را بررسی کنید، خواهید دید که در طرفین محور افقی هیستوگرام افزایش سطح نشان می دهد و سطح منحنی در نواحی میانه (Mid tone) بسیار پایین است. بطوریکه در این حالت شکلی شبیه به دو کوهان یا دو قله در طرفین نمودار دیده می شود.
در این حالت که بیشترین نواحی تصویر سیاه یا سفید است، بیشترین داده ها نیز در طرفین هیستوگرام دیده می شود و در ناحیه میانی یعنی نواحی تون های میانه (Mid tone) داده های ناچیزی وجود دارد.
برای شرایط نوری محیط با کنتراست بالا می توان مثال هایی ذکر نمود همچون هنگام غروب خورشید، آفتاب تند ظهر با سایه های عمیق، وجود نورافکن قوی بر روی سوژه در محیط تاریک یا مثلا در یک صحنه داخلی که از درون یک پنجره برای نشان دادن محوطه بیرون استفاده می شود.

نمودار هیستوگرام در یک تصویر با کنتراست بالا

هیستوگرام رنگی یا RGB
وقتی نمودار هیستوگرام برای نمایش میزان روشنایی کلی تصویر و مقدار پیکسل ها در تونالیته (Tonality) مختلف بکار می رود، به صورت تک رنگ می باشد و معمولا به آن هیستوگرام روشنایی (luminosity Histogram) گفته می شود.
نمودار هیستوگرام برای نمایش میزان روشنایی پیکسل های تصویر در هر یک از کانال های رنگی قرمز، سبز و آبی نیز بکار می رود. این نوع نمودار به نام هیستوگرام رنگی یا RGB (RGB Histogram) نامیده می شود.
هیستوگرام RGB از هر سه رنگ تشکیل شده است و هر کدام از آنها نشان دهنده وضعیت توزیع تونالیته پیکسل ها در کانال های رنگی قرمز، سبز و آبی می باشند.
این سه نمودار در هر جا همپوشانی داشته باشند، رنگ دیگری غیر از آن سه رنگ دیده خواهد شد. رنگ خاکستری نشان می دهد که در آن ناحیه هر سه کانال هم پوشانی دارند. رنگ های زرد، فیروزه ای و ارغوانی وقتی ایجاد می شوند که دو کانال هم پوشانی داشته باشند. به عنوان مثال از هم پوشانی کانال های قرمز و سبز، رنگ زرد ایجاد می گردد.
گاهی یک رنگ خاص در صحنه بسیار روشن است و اشباع رنگی آن به حدی زیاد است که جزئیات تصویر از بین می رود. مثلا یک گل سرخ را در نظر بگیرید. در این حالت برای اصلاح می توانید در پردازش نرم افزاری کمی از اشباع رنگ مورد نظر بکاهید تا مقداری از جزئیات گل بازیابی شود.

هیستوگرام رنگی به همراه هیستوگرام هر یک از کانال های رنگی

تاثیر ویرایش تصاویر بر روی هیستوگرام
در نرم افزارهای ویرایش تصویر (مثل فتوشاپ) ابزارهایی که برای اصلاح نوردهی مورد استفاده قرار می گیرد بر روی هیستوگرام تاثیر می گذارد. می توانید با بررسی هیستوگرام در این برنامه ها، ویرایش مورد نظر خود را بر روی عکس ها اعمال کنید.
اگر نمونه عکس شما 8 بیتی باشد، هیستوگرام در محور افقی دارای 255 تون مختلف از تون سیاه (شماره 0) تا تون سفید (شماره 255) و خاکستری های حد واسط آن دو خواهد بود.

نمایش هیستوگرام در نرم افزارهای ویرایش تصویر برای تصاویر 8 بیتی

اصلاح نوردهی و هیستوگرام
در دوربین های دیجیتال جدید عموما ابزار هیستوگرام موجود است و هیستوگرام می تواند در هنگام عکاسی اطلاعات خوبی از وضعیت نوردهی (Exposure) تصویر به ما بدهد.
وقتی می گوییم یک تصویر به خوبی نوردهی شده است (Well exposed) به این معنی است که هیستوگرام آن از گوشه راست تا انتهای گوشه چپ، تمام سطح نمودار را بدون هیچ فاصله ای پوشش دهد بطوریکه شکل منحنی در وسط نمودار برجسته و در دو گوشه کوتاه باشد.
با توجه به شکل هیستوگرام و بررسی آن ممکن است بخواهید نوردهی خود را برای تصویر بعدی اصلاح نمایید. با تغییر در روزنه دیافراگم، سرعت شاتر و ISO یا با ترکیبی از آنها به نوردهی مناسب دست پیدا کنید. یا گاهی ممکن است بر روی نورپردازی سوژه و صحنه متمرکز شوید و اندازه نور محیط را کم یا زیاد نمایید.
البته تلاش برای اصلاح نوردهی در بعضی مواقع موفق نیست و یک سمت نمودار دچار کلیپینگ می شود.
هنگام اصلاح نوردهی توجه کنید که جزئیات کدام سمت (تاریک یا روشن) برای شما مهم تر است و بر اساس آن اقدام کنید.
در دوربین های عکاسی می توان پس از اینکه عکس را ثبت نمود، وضعیت نوردهی تصویر را از طریق نمایش هیستوگرام در LCD دوربین مشاهده کرد. نکته قابل توجه این است که هیستوگرام هر شکلی که داشته باشد، الزاما غیر صحیح نیست ! و بر اساس نوع نوردهی که مورد نظر ما می باشد، می توان از اطلاعات آن برای تنظیم نوردهی استفاده کرد.
اساسا نمودار هیستوگرام در دوربین های عکاسی برای تصاویر JPEG است و اگر شما به صورت RAW عکاسی می کنید، تصویر واقعی شما نسبت به آنچه در صفحه LCD می بینید، دارای محدوده پویایی (Dynamic Range) بیشتری می باشد و در هنگام پردازش در داخل رایانه می توانید مقداری نوردهی تصویر را اصلاح نمایید.
در بسیاری از دوربین های عکاسی جدید این امکان فراهم شده است که در هنگام عکاسی از طریق LCD یا نمای زنده (Live View) نیز قابلیت نمایش هیستوگرام وجود داشته باشد. در این حالت می توانید در هنگام عکاسی، ارزیابی اولیه ای از وضعیت نوردهی داشته باشید. در صورت لزوم تنظیمات دوربین را تغییر دهید و سپس اقدام به ثبت تصویر نمایید.
برای اصلاح نوردهی تصویر در شرایطی که کنتراست محیط بالا است می توان از روش های ویرایش نرم افزاری همچون ترکیب یا ادغام عکس ها و یا تکنیک HDR نیز استفاده نمود.

نمایش هیستوگرام در حالت عکاسی از طریق LCD یا (Live View)

آیا همیشه نوردهی بر اساس هیستوگرام باشد ؟
گاهی اوقات عکس ها در زمینه روشن یا در زمینه تاریک ثبت می شوند. در این مواقع ممکن است هیستوگرام، طرح نوردهی زیاد یا کم را نمایش دهد و به نظر یک هیستوگرام «بد» را نشان دهد. یعنی مثلا هیستوگرام شدیدا به یک سمت متمایل شده و دارای کلیپینگ و یا فاصله (Gap) باشد.
در این موارد اگر نوردهی را تغییر دهیم که هیستوگرام «خوب !» بدست آید، ممکن است تصویر نامناسب شود. به عنوان مثال در تصاویری که با تکنیک نورپردازی به روش پر نور (High Key) و یا کم نور (Low Key) گرفته می شوند، اصولا دارای هیستوگرامی هستند که به یک سمت شیفت پیدا کرده و عموما دارای کلیپینگ است و اگر برای از بین بردن کلیپینگ اقدام به تغییر تنظیمات نوردهی نمایید، عکس مورد نظر خود را بدست نخواهید آورد.
توجه کنید که هیستوگرام در واقع یک ابزار راهنما است که به شما کمک می کند نوردهی مناسب و مورد نظر را به خوبی تنظیم کنید تا ضمن ایجاد نور مطلوب، اجزای تصویر نیز بر اثر نوردهی کم و زیاد از بین نرود. بنابراین می توان گفت که بطور کلی هیچ هیستوگرام بد یا خوبی وجود ندارد.

نمودار هیستوگرام در یک عکس پر نور (High Key)

بعضی عکاسان تازه کار عادت کرده اند که به ازای هر عکسی که ثبت می کنند، یک بار هیستوگرام آن را در دوربین بررسی کنند. کاری که عموما عکاسان حرفه ای انجام نمی دهند زیرا وقت زیادی را تلف خواهد کرد. ولی در بعضی مواقع که هنگام گرفتن عکس، شرایط نور محیط مناسب نمی باشد، استفاده از ابزار هیستوگرام دوربین و بررسی اطلاعات آن می تواند به ثبت بهتر ما کمک کند.
تنظیمات دوربین و صحنه ای که از آن عکس می گیرید بطور مستقیم بر روی هیستوگرام تاثیر می گذارد.

ابزار هشدار نور زیاد در دوربین های DSLR

 اکثر دوربین های DSLR ابزاری به نام «هشدار نور زیاد » (Highlight warning) یا (Blinkies) در تنظیمات خود دارند که اگر آن را در دوربین فعال کنید، هنگام دیدن عکس های ثبت شده در مونیتور دوربین، نواحی پر نور (Overexposed) به صورت چشمک زن در LCD نمایش داده می شود.

این ابزار برای راهنمایی جهت تنظیم نوردهی صحیح و جلوگیری از نوردهی زیاد (Overexposed) در تصویر کاربرد دارد. مناطق پرنور تصویر در LCD به صورت متناوب سفید و سیاه می شود، یعنی حالتی شبیه به چشمک زدن و از این طریق نواحی که بیش از حد نوردهی شده اند را نشان می دهد. این موضوع می تواند به عکاس کمک کند که یا تنظیمات نوردهی دوربین و یا وضعیت نورپردازی سوژه و یا صحنه عکاسی را اصلاح نماید.

چشمک زدن مناطق پرنور تصویر با استفاده از ابزار Highlight warning

 هیستوگرام ابزار سودمندی است که قبل از گرفتن عکس، پس از آن و در هنگام پردازش نرم افزاری قابل استفاده است و می توان آن را برای بررسی وضعیت نوردهی تصویر بکار برد.

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

گردآوری و تألیف: امیر دولتیاری
 تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1397/12/15
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

 مراجع

1_Liz Walker (2011). The Complete Digital Photo Manual, 1th ed. Carlton Book Limited, UK.
2_Michael Freeman 2008. Mastering Digital Photography, 1th ed. ILEX, UK.
3_Darlene Hildebrandt (2012). How to Read and Use Histograms. Retrieve from https://digital-photography-school.com on Jan 14.
4_Romanas Naryskin (2013). Understanding Histograms in Photography. Retrieve from https://photographylife.com on Jan 16.
5_Jeff Meyer (2012). How to read a histogram: what you can learn from your camera's exposure graph. Retrieve from www.techradar.com on Apr 12.
6_Ant Pruitt (2017). How to use histograms to improve your photography. Retrieve from www.techrepublic.com on Apr 24.
7_Anne McKinnell (2012). Histograms for Beginners. Retrieve from https://digital-photography-school.com on Apr 2.
8_Todd Vorenkamp (2015). How to Read Your Camera's Histogram. Retrieve from www.bhphotovideo.com on Apr 14.
9_Christian Hoiberg (2018). How Understanding the Histogram Will Improve Your Photography. Retrieve from www.bhphotovideo.com on Dec 26.