برای کاربران دوربین های عکاسی خصوصا دوربین هایی که قابلیت تعویض لنز دارند مثل دوربین های DSLR و بدون آیینه (Mirrorless)، دانستن این علایم لازم است. با کمک این علائم می توان به مشخصات، امکانات و توانایی های لنز مورد نظر دست یافت و در تهیه آنها انتخاب بهتری داشت.
بعضی از این علائم در لنزهایی که توسط شرکت های مختلف ساخته می شود بطور یکسان مورد استفاده قرار می گیرد و در مواردی برای نمایش خصوصیت ویژه ای در یک لنز، هر شرکت از یک علامت اختصاصی مخصوص به خود استفاده می کند. در ادامه به علایم اختصاری مذکور در شایعترین برندهای سازنده لنز برای دوربین های عکاسی می پردازیم.
فاصله کانونی(Focal Length)
فاصله کانونی (Focal Length) از مشخصه های اصلی لنز ها می باشد و به صورت عدد و با واحد میلیمتر (mm) معمولا بر روی بدنه لنز ها و همچنین در قسمت جلو آنها حک شده است.
در لنز های پرایم (Prime) فاصله کانونی به صورت یک عدد نمایش داده می شود که علامت اختصاری میلیمتر به صورت mm در دنباله آن نوشته شده است. مثلا 50mm یا 85mm
در لنزهای زوم (Zoom) که فاصله کانونی متغیر دارند، دو عدد که نشان دهنده حداقل و حداکثر فاصله کانونی لنز است بر روی آن ثبت شده است. به عنوان مثال، 24-105mm به معنی آن است که فاصله کانونی لنز از 24mm تا 105mm قابل تغییر می باشد. یا مثلا 16-35mm یا 100-400mm که نشان دهنده محدوده فواصل کانونی لنز مورد نظر می باشند.
نمایش فاصله کانونی لنز بر روی دو نمونه لنز پرایم و زوم
حداکثر اندازه روزنه دیافراگم (Maximum Aperture)
حداکثر اندازه روزنه دیافراگم (Maximum Aperture) نشان دهنده حداکثر محدوده ای است که دیافراگم لنز قابل باز شدن است. این اندازه که به آن عدد f لنز نیز می گویند به صورت یک عدد کسری نمایش داده می شود که صورت کسر عدد 1 و مخرج آن یک عدد که مشخص کننده نسبت کوچکی یا بزرگی دهانه روزنه دیافراگم است، می باشد. مثلا 1:2.8 یا 1:4
هر چه عدد مخرج کسر کوچکتر باشد یعنی حداکثر بازشدن روزنه دیافراگم در آن لنز بیشتر است. بنابراین لنزی که عدد f آن 1:1.4 است نسبت به لنزی که عدد f آن 1:4 است، قابلیت باز شدن روزنه دیافراگم بیشتری دارد. هر چه عدد f لنز کوچکتر باشد، اصطلاحا آن لنز سریعتر (Fast) است.
در لنزهای پرایم اصولا حداکثر اندازه روزنه دیافراگم (Maximum Aperture) به شکل یک عدد کسری واحد نمایش داده می شود، مثلا 1:2.8
نمایش حداکثر اندازه روزنه دیافراگم بر روی دو نمونه لنز
در بعضی لنزهای زوم، با تغییر در فاصله کانونی، میزان حداکثر باز شدن دیافراگم تغییر می کند. به عبارتی این نوع لنزها هرچه به طرف فواصل کانونی بلندتر، زوم شوند، میزان حداکثر اندازه روزنه دیافراگم کاهش می یابد و بنابراین مخرج کسری عدد f آنها بزرگتر می شود.
در این نوع لنزهای زوم حداکثر اندازه روزنه دیافراگم در فواصل کانونی مختلف ثابت نمی باشد و برای نشان دادن این موضوع بر روی بدنه لنز با دو عدد در مخرج کسر، حداکثر اندازه روزنه دیافراگم در شرایط تنظیم لنز بر روی حداقل و حداکثر فاصله کانونی مشخص شده است.
مثلا 1:3.5-5.6 یعنی در واید ترین حالت لنز، عدد f لنز 1:3.5 و در حداکثر زوم آن 1:5.6 می باشد.
در بعضی لنزهای زوم، ساختمان اپتیکال آنها طوری طراحی شده است که اندازه عدد f در محدوده فاصله کانونی زوم لنز ثابت بماند. یعنی با تغییر فاصله کانونی، عدد f تغییر نمی کند. این نوع لنز های زوم عموما لنزهای گران قیمت تری نسبت به انواع دیگر می باشند.
فوکوس خودکار لنز (Autofocus)
اکثر لنزها دارای سیستم فوکوس خودکار هستند و در خیلی از آنها کلیدی برای فعال کردن این سیستم بر روی بدنه لنز تعبیه شده است. با تغییر کلید، حالت لنز بین سیستم دستی (Manual Focus) و خودکار(AutoFocus) تغییر می کند.
در لنز های ساخت شرکت های کانن (Canon) و سونی (Sony) ، فوکوس خودکار با حروف AF و سیستم دستی با MF مشخص شده است. در لنزهای ساخت شرکت نیکون (Nikon) علائم مورد استفاده برای فوکوس خودکار و دستی به ترتیب A و M می باشد.
اکثر لنزهای ساخت سایر شرکت های سازنده لنز و دوربین عکاسی که دارای کلید تبدیل سیستم اتوفوکوس به سیستم دستی می باشند نیز از علائم مشابهی استفاده می کنند.
کلید تغییر فوکوس لنز بین دو حالت خودکار و دستی در دو نمونه لنز
سیستم تثبیت کننده تصویر (Image Stabilizer)
سیستم تثبیت کننده تصویر (Image Stabilizer)، سیستمی است که بر روی برخی از لنزها و یا بدنه دوربین عکاسی قرار داده می شود تا اثرات نامطلوب حرکت دوربین و لرزش دست و تاری ناشی از آن را کاهش دهد. معمولا وقتی که از سرعت های پایین شاتر و بدون سه پایه از دوربین استفاده می شود، این سیستم بیشتر بکار می رود. در لنزهای با فاصله کانونی بلندتر که زاویه دید کوچکتری ایجاد می کنند و احتمال لرزش دوربین در عکاسی روی دست افزایش می یابد، کاربرد این سیستم بیشتر است.
علائم نمایش دهنده سیستم تثبیت کننده تصویر در چند نمونه لنز
سیستم تثبیت کننده تصویر که با عنوان لرزش گیر اپتیکال نیز خوانده می شود معمولا بر روی لنزهایی که دارای این سیستم باشند با حروف ویژه ای مشخص شده است. مثلا در لنزهای کانن (Canon) با علامت IS (مخفف Image Stabilizer) و در لنزهای نیکون (Nikon) با علامت VR (مخفف Vibration Reduction) نمایش داده می شوند. در اکثر دوربین های DSLR و بدون آیینه شرکت سونی (Sony) سیستم های تثبیت کننده تصویر در داخل بدنه دوربین تعبیه شده است و در ساختمان لنز نمی باشد. ولی در بعضی از انواع دوربین های این شرکت که در داخل لنز از سیستم مذکور استفاده شده است با علامت OSS (مخفف Optical Steady Shot) مشخص گردیده است.
در جدول زیر تعدادی از علائم اختصاری بکار رفته توسط شرکت های مختلف سازنده لنز را ملاحظه می کنید:
تعدادی از علایم اختصاری مورد استفاده توسط شرکت های سازنده لنز برای نمایش وجود سیستم تثبیت کننده تصویر در داخل لنز
اندازه قطر فیلتر(Filter size )
اندازه قطر فیلتر در لنزها نشان دهنده اندازه قطر دهانه لنز است. در هر لنز می توان فقط از فیلترهایی استفاده کرد که اندازه آنها با اندازه دهانه لنز برابر است و قابلیت اتصال بر روی لنز را دارا هستند.
اندازه فیلتر بر روی لنزها معمولا به میلیمتر و در کنار حرف فی (ϕ) یونانی حک شده است. مثلا ϕ58mm به این معنی است که اندازه قطر دهانه لنز 58 میلیمتر می باشد.
معمولا در لنزهای سریع تر و با کیفیت تر که عبور نور بیشتری از دهانه لنز انجام می شود ، اندازه دهانه لنز نیز بزرگتر است.
نمایش اندازه قطر فیلتر بر روی دو نمونه لنز
لنزهای ساخته شده برای دوربین های تمام کادر (Full Frame)
با توجه به تنوع زیاد در تولید دوربین های عکاسی تمام کادر (Full Frame) و دوربین هایی که سنسورهای کوچکتر از تمام کادر دارند (Crop Sensor)، لنزهای ویژه ای برای هر دو نوع این دوربین ها ساخته شده است. در طراحی این لنزها متناسب با سطح سنسور، اندازه دهانه پشت لنز متفاوت می باشد بطوریکه در لنزهای مختص دوربین های تمام کادر، این اندازه بزرگ تر است. در اکثر لنزها برای مشخص کردن نوع لنز مورد استفاده در دوربین های تمام کادر و کراپ سنسور (Crop Sensor) از علائم اختصاری استفاده می شود.
اصولا لنزهای فول فریم قابلیت استفاده در دوربین های کراپ سنسور را دارا هستند بدون اینکه مشکلی بوجود آید ولی اگر از لنزی که برای دوربین های کراپ سنسور طراحی شده است بر روی دوربین فول فریم استفاده شود، به علت کوچک بودن دهانه پشت لنز، قسمتی از سنسور دوربین پوشش داده نمی شود و ناحیه سیاه رنگی در اطراف تصویر تشکیل می شود. بنابراین لنزهای مذکور مناسب استفاده بر روی دوربین های فول فریم نمی باشند.
در اکثر شرکت های تولید کننده لنز، اگر لنز برای استفاده در دوربین عکاسی فول فریم طراحی شده باشد، علائم اختصاری ویژه ای بر روی آن حک می گردد. به عنوان مثال لنز فول فریم برای دوربین های کانن با علامت EF و برای نیکون با علامت FX مشخص می شوند.
در جدول زیر تعدادی از شایعترین علائم اختصاری مورد استفاده را ملاحظه می فرمایید.
علایم اختصاری نشان دهنده لنزهای طراحی شده برای دوربین های تمام کادر در تعدادی از شرکت های سازنده لنز
لنزهای ساخته شده برای دوربین های با سنسور برش خورده (Crop Sensor)
وقتی که یک لنز برای دوربین های کراپ سنسور ساخته می شود، معمولا با استفاده از علائم اختصاری بر روی آن نشان داده می شود. مثلا در لنزهای کانن با علامت EF-S ، در لنزهای نیکون با علامت DX و در انواع ساخت شرکت سونی با علامت DT مشخص می گردد. در جدول زیر تعدادی از شایعترین آنها ذکر شده است.
علایم اختصاری نشان دهنده لنزهای طراحی شده برای دوربین های کراپ سنسور در تعدادی از شرکت های سازنده لنز
در لنز های مختص دوربین های کراپ سنسور، در بعضی مدل ها مثل انواعی که ساخت شرکت کانن می باشد، این لنزها را طوری طراحی می کنند که قابل اتصال به دوربین های فول فریم نمی باشند. در بعضی دیگر از مدل ها مثل لنزهای نیکون، این لنزها قابلیت اتصال به دوربین های فول فریم را دارند ولی باید دوربین بر روی حالت (Mode) تعریف شده ای تنظیم شود که فقط یک قسمت مرکزی از سنسور دوربین (شبیه به حالت کراپ شده) فعال می گردد و عکس نهایی با رزولوشن کمتر (و سطح کوچکتر) در دوربین ثبت می شود.
علایم مشخص کننده لنز دوربین های تمام کادر و کراپ سنسور در چند نمونه لنز
موتور اولتراسونیک
برای انجام فوکوس خودکار (Autufocus) در داخل بعضی لنزها موتوری تعبیه شده است که با انجام جابجایی در عناصر اپتیکی داخل لنز عمل فوکوس را انجام می دهد.
موتورهای اولتراسونیک نوعی از این موتورها هستند که سریعتر فوکوس می کنند و بی صداتر می باشند. قیمت این لنزها معمولا بیشتر از انواع مشابه می باشد.
دو نمونه علامت اختصاری مشخص کننده وجود موتور اولتراسونیک در لنز
علامت اختصاری مشخص کننده موتور اولتراسونیک عموما بر روی بدنه لنز نوشته می شود. مثلا علامت اختصاری بکار رفته در لنزهای کانن USM (مخفف Ultrasonic Motor) است. در لنزهای قدیمی تر نیکون از علامت SWM (مخفف Silent Wave Motor) و در مدل های جدیدتر از علامت AF-S (مخفف Silent Wave Motor) استفاده می شود. در لنزهای سونی از علامت اختصاری SSM (مخفف Super Sonic Motor ) برای نمایش وجود موتورهای اولتراسونیک در لنز استفاده می گردد.
در جدول زیر تعدادی از این علائم را که توسط شرکت های مختلف سازنده لنز استفاده می شود، ملاحظه می فرمایید.
علایم اختصاری نشان دهنده وجود موتور اولتراسونیک در تعدادی از شرکت های سازنده لنز
لنزهایی که از شیشه های low Dispersion استفاده می کنند.
شیشه همه عدسی ها مقداری پراکندگی (Dispersion) در نور ایجاد می کنند. این امر منجر به جدا شدن طول موج های نوری مختلف و در نتیجه شکستن نور به پرتوهای رنگی متفاوت خواهد شد و در نتیجه در تصویر نهایی کجراهی رنگی (Chromatic Abberation) بوجود می آید. کجراهی رنگی موجب کاهش در شارپنس، دقت رنگی و تفکیک پذیری (Resolution) تصویر می شود.
عدسی هایی که از شیشه های با خاصیت low Dispersion یا کاهش پراکندگی ساخته می شوند، می توانند کجراهی رنگی را به حداقل برسانند.
بر روی این نوع لنزها علائم اختصاری ویژه ای ثبت می شود تا وجود این سیستم کاهنده اختلالات رنگی برای مصرف کنندگان مشخص گردد. مثلا در لنزهای ساخت کانن، نیکون و سونی با حروف ED ، در سیگما با SLD و در تامرون با LD نمایش داده می شود.
در جدول زیر تعدادی از این علائم اختصاری که در شرکت های مختلف برای نشان دادن لنزهای low Dispersion مورد استفاده قرار می گیرد آمده است.
علایم اختصاری مشخص کننده لنزهای low Dispersion در تعدادی از شرکت های سازنده لنز
لنزهای ویژه و حرفه ای (Professional Grade)
اکثر شرکت های تولید کننده لنز، برای مشتریان حرفه ای خود لنزهایی با کیفیت اپتیکی و ویژگی های ساختاری بالاتر ارائه می دهند. این لنزها عموما از عناصر اپتیکال با کیفیت تر، بدنه مقاوم تر، امکانات الکترونیکی و فیزیکی بهتر ساخته شده اند و در نهایت با قیمت بسیار بیشتری نیز به مشتریان ارائه می گردند.
هر کدام از شرکت های سازنده لنز برای نشان دادن این رده از لنزهای خود از علائم اختصاری و یا طراحی متفاوتی بر روی بدنه لنز استفاده می کند. مثلا در لنزهای کانن، یک نوار قرمز رنگ باریک در ناحیه جلوی بدنه لنز به دور آن کشیده شده است و علاوه بر آن حرف L نیز در مشخصات لنز نمایش داده می شود. یا در برند نیکون، لنزهای با کیفیت تر ، با یک نوار طلایی که بر روی بدنه لنز کشیده شده است مشخص می گردد. شرکت سونی با حرف G ، شرکت سیگما با EX و شرکت تامرون با SP آن را مشخص می کنند.
در جدول زیر تعدادی از حروف و علائم اختصاری مورد استفاده برای مشخص کردن لنزهای حرفه ای و با کیفیت بالا توسط شرکت های مختلف نمایش داده شده است.
علایم اختصاری مشخص کننده لنزهای ویژه و حرفه ای در تعدادی از شرکت های سازنده لنز
علائم و نشانه هایی که بر روی لنزهای دوربین عکاسی حک می شوند و در بالا توضیح داده شد، در واقع شامل شایع ترین و پر کاربرد ترین انواع آنها می باشند که اکثرا توسط شرکت های سازنده لنز مورد استفاده قرار می گیرند.
ولی در مواردی علائم و نشانه های دیگری نیز بر روی بدنه لنزها حک می گردد که بر اساس شرکت سازنده از معنا و مفهوم متفاوتی برخوردار می باشند.
مثلا وجود حرف G بر روی لنزهای نیکون (Nikkor lens) نشان دهنده این است که آن لنز به یک موتور الکترونیکی کنترل کننده دیافراگم مجهز می باشد. وجود حرف N بر روی لنزهای نیکون به معنی وجود پوشش نانوکریستال بر روی عناصر اپتیکال لنز است. علامت اختصاری STM در لنزهای کانن نشان دهنده این می باشد که آن لنز دارای موتور پله ای (Stepper Motor) است که در هنگام فیلمبرداری کاربرد زیادی دارد. یا وجود عبارت Macro مشخص می کند که نوع لنز مورد نظر ماکرو است.
از این نوع علائم اختصاری، می توان موارد مختلف دیگری نیز در انواع برندهای لنز مشاهده نمود.
توصیه می شود هنگامی که قصد تهیه یا استفاده از یک لنز جدید را دارید، با استفاده از اطلاعاتی که در بالا شرح داده شد، مشخصات اصلی لنز مورد نظر خود را بررسی و با سایر لنزهای مشابه مقایسه نمایید تا بتوانید به راحتی به مشخصات لنز مورد نظر خود پی برده و بهترین انتخاب را داشته باشید.
در صورتیکه شما از کاربران حرفه ای لنزهای عکاسی می باشید، لازم است برای دستیابی به بیشترین اطلاعات، سایر علائم و مشخصات مندرج بر روی لنز و سایر موارد ذکر شده در دفترچه راهنمای آن را نیز بررسی و مورد توجه قرار دهید.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تألیف: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1397/4/11
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_Matt Golowczynski (2017). Brand-by-brand guide to image stabilization. Retrieve from www.techradar.com on Jun 2
2_Jim Harmer (2018). A Simple Guide to the Numbers and Acronyms on Your Lenses. Retrieve from https://improvephotography.com on Jun 26
3_Gil De Sousa (2018). Manufacturer's abbreviations explained. Retrieve from https://lenstests.com on Jun 26
4_Editors (2017). The Complete Tamron, Sigma, Sony, Nikon and Canon Lens Abbreviations and Acronyms. Retrieve from https://xlightphotography.com on Jun 3
5_Ian Burley (2015). Low-dispersion lens element: What is it and how does it work? Retrieve from www.whatdigitalcamera.com on Jun 26
6_Dustin Olsen (2018). What is an EF lens? Retrieve from https://improvephotography.com on Jun 26
7_Romanas Naryskin(2018). Canon Lens Abbreviations. Retrieve from https://photographylife.com on Apr 25
مقالات مرتبط:
- انواع لنزها و طبقه بندی آنها
- مقایسه لنز تک کانونی (پرایم) با لنز زوم
- ساختار دوربین های عکاسی دیجیتال
- نحوه کارکرد حسگر ( سنسور ) در دوربین های عکاسی دیجیتال
- زوم اپتیکال و زوم دیجیتال (Optical and Digital Zoom)
- تعویض لنز در دوربین های عکاسی
- نقطه مطلوب لنز (Lens Sweet Spot)
- بررسی کیفیت لنز ها با استفاده از نمودار MTF