برق چشم (کچ لایت) به تصویر بازتاب منبع نور بر روی چشم گفته می شود. برق چشم با عناوین دیگری نیز همچون نور چشم (Eye light) و یا در سینما تحت عنوان (Obies) نامیده می شود. این کلمه از نام هنرپیشه هندی-انگلیسی به نام مرل ابرون (Merle Oberon 1911-1979) گرفته شده که بطور مکرر از این تکنیک در تصاویر وی استفاده گردیده است.
در یک عکس پرتره، چشم ها در انتقال حس و حالت تصویر نقش مهمی دارند و ایجاد یک نور کوچک بر روی آنها می تواند حس زندگی و شادابی را در چهره سوژه تشدید نماید.
نمایش موقعیت برق چشم و تصویری از خانم مرل ابرون
نحوه ایجاد برق چشم
برق چشم به صورت تصویری کوچک و نورانی بر روی قرنیه و در ناحیه سیاهی چشم (محدوده عنبیه) دیده می شود و به علت بازتاب منبع نوری که برای نورپردازی از سوژه بکار رفته است (مثلا فلاش یا سافت باکس) ایجاد می گردد. حتی می توان با استفاده از نور خورشید نیز در چشم سوژه، برق چشم ایجاد نمود. عبارت برق چشم (Catch light) از آنجا نام گذاری شده است که نور گرفته شده (Catching) توسط چشم به صورت درخششی در چشم ها دیده می شود.
بنابراین برای ایجاد برق چشم، شما نیاز به یک منبع نور دارید که بازتاب آن در چشم سوژه قابل دیدن باشد. هر چه سوژه به منبع نور (مثل پنجره و یا سافت باکس) نزدیک تر باشد، برق چشم بزرگتر و روشن تری در چشم ایجاد می گردد.
ایجاد برق چشم در محیط استودیویی
در استودیو، منبع نور معمولا از نوع نور مصنوعی همچون فلاش، سافت باکس، رینگ لایت و امثال آنها می باشد.
اصولا کنترل نور در محیط استودیویی بیشتر است و ایجاد برق چشم(Catch light) راحت تر انجام می پذیرد.
شکل و اندازه برق چشم بستگی به شکل و اندازه منبع نور و همچنین فاصله منبع نور از سوژه دارد. به عنوان مثال اگر منبع نور دایره ای شکل باشد یا چندضلعی، تصویر برق چشم (کچ لایت) هم دایره ای یا چندضلعی خواهد بود. مثلا اگر منبع نور یک رفلکتور چتری (Umbrella Reflector) بزرگ و گرد باشد نسبت به یک فلاش پورتابل کوچک، برق چشم بزرگتری ایجاد می کند.
ایجاد برق چشم با استفاده از یک نور حلقوی یا رینگ لایت (Ring Light) برای بعضی از عکاسان محبوبیت ویژه ای دارد. با استفاده از آن برق چشمی به شکل خط منحنی و یا حلقوی ایجاد می شود. با استفاده از یک سافت باکس (Soft box) می توانید یک برق چشم مربع یا مستطیلی و بزرگ ایجاد کنید. منبع نور گرد نسبت به منبع نور مربعی، حلقوی یا چندضلعی، حالت طبیعی تری در چشم ها ایجاد می کند.
برق چشم حلقوی (تصویر سمت چپ) و برق چشم دایره ای (تصویر سمت راست)
لازم است توجه داشته باشید که نور مورد استفاده برای ایجاد برق چشم را طوری تنظیم کنید که بر روی چیدمان نورپردازی شما تاثیر منفی نگذارد. برای این موضوع می توانید وضعیت تابش منبع نور مورد استفاده برای برق چشم را در هنگام چیدمان نورپردازی در نظر بگیرید و یا اینکه منبع نور مورد استفاده را به صورت کم نور و متمرکز بکار برید تا حتی الامکان با سایر منابع نوری مورد استفاده در نورپردازی تداخل نکند.
هیچگاه برای بدست آوردن یک برق چشم خوب، سوژه را در جای خود به حرکت در نیاورید! و او را به طرفین حرکت ندهید. به جای آن با تغییر موقعیت یا نوع منبع نور، برق چشم مناسب را بر روی چشم سوژه ایجاد کنید.
ایجاد برق چشم با استفاده از نور پنجره
برای ایجاد برق چشم با استفاده از نور طبیعی می تونید سوژه را هنگام روز در نزدیک یک پنجره یا درب باز قرار دهید و مطمئن شوید که بدون هیچ مانعی یک مسیر مستقیم بین منبع نور و چشم سوژه برقرار شده است. دقت کنید که سوژه به منبع نور خیره نشود.
تنظیم موقعیت سوژه را طوری انجام دهید که بتوانید بازتاب نور پنجره را در چشمان او ببینید و سپس اقدام به ثبت عکس نمایید. بهترین موقعیت برای سوژه، قرار دادن او در زاویه ای در حدود 45 درجه نسبت به پنجره است. توجه داشته باشید که صورت سوژه به سمت نور باشد، خصوصا اگر قصد دارید برق چشم را در هر دو چشم او ایجاد کنید.
اگر سوژه به پنجره نزدیک تر باشد، برق چشم بزرگتر و روشن تری ایجاد می گردد.
ایجاد برق چشم با استفاده از آسمان
آسمان یکی از بزرگترین منابع نوری است که ما به آن دسترسی داریم. اگر در فضای بیرون عکاسی می کنید، یک روش برای ایجاد برق چشم این است که نگاه سوژه به سمت بالا باشد یعنی به سمت آسمان خیره شود. لازم نیست سوژه به خورشید نگاه کند زیرا به چشم آسیب می رسد. از طرفی نور شدید باعث می شود سوژه چهره اش را جمع کند یا اخم نماید که برطرف کردن این حالت کمی مشکل خواهد شد.
یک راه برای هدایت چشم سوژه به سمت بالا این است که عکاس از ارتفاع بالاتری نسبت به سوژه قرار گیرد و وقتی سوژه به لنز دوربین خیره شود، خودبخود آسمان پشت سر شما در چشمان او بازتاب خواهد کرد.
در زمان های مختلف روز، آسمان می تواند نور شدیدتر و پرکنتراست تری ایجاد کند و یا نور ملایم تر و نرم تر. بهتر است هنگام عکاسی در نور شدید روز، سوژه را در ناحیه سایه قرار دهید.
همچنین هنگام ثبت بازتاب نور از چشمان سوژه، ممکن است تصویر سایر مناظر، اشیا و یا حتی تصویر خود عکاس در داخل چشم سوژه منعکس شود و در عکس ثبت گردد. گاهی این موضوع می تواند شرایط خلاقانه ای را برای شما ایجاد کند.
ایجاد برق چشم با استفاده از بازتابنده (رفلکتور)
با استفاده از یک بازتابنده (Reflector) می توانید در شرایط مختلفی مثل محیط داخلی، فضای خارجی، شرایط ابری و یا آفتابی، نور محیطی را به داخل چشم سوژه بازتاب نموده و برق چشم ایجاد کنید.
رفلکتورها دارای اندازه و اشکال مختلفی هستند و نه تنها به شما اجازه می دهند که برق چشم را در اندازه های مختلفی ایجاد کنید، بلکه می توانید بر روی شدت روشنایی، رنگ و موقعیت برق چشم نیز کنترل داشته باشید.
یک رفلکتور کوچک خصوصا به رنگ نقره ای، در بسیاری از موارد بهترین گزینه برای ایجاد برق چشم است. آن را در ناحیه زیر چانه سوژه قرار می دهید و تصویر بازتاب شده آن بر روی چشم را ثبت می نمایید.
رفلکتور با رنگ طلایی می تواند برق چشم ملایم تری ایجاد کند ولی یک رفلکتور با رنگ نقره ای نتایج واضح تر و پرنورتری ایجاد می نماید.
موقعیت قرارگیری برق چشم
محل قرارگیری برق چشم به موقعیت قرارگیری منبع نور نسبت به چشم بستگی دارد. همچنین ارتفاع قرارگیری منبع نور و زاویه ای که با دوربین می سازد نیز در موقعیت قرارگیری برق چشم، بسیار مهم است.
در یک عکس پرتره که در استودیو گرفته می شود عموما برق چشم را با استفاده از تصویر نور اصلی(Key light) و در موقعیت ساعت 10 تا 2 بر روی دایره چشم، ایجاد می کنند. این کار از نقاشان پرتره قدیمی الگوبرداری شده است. آنها دریافته بودند که قرار دادن آن در این ناحیه می تواند تاثیر زیباشناختی بیشتری داشته باشد. شاید به این علت که با نحوه برخورد نور طبیعی که معمولا از زاویه بالا به صورت می تابد، شبیه تر است و در ذهن بیننده، طبیعی تر و دلنشین تر می باشد.
در گذشته هنرمندان بیشتر از نور یک پنجره بزرگ برای روشن کردن چهره سوژه استفاده می کردند و نور خورشید از زاویه بالا به چشم سوژه می تابید و نقطه نورانی برق چشم در ناحیه بالاتری از سطح گردی چشم قرار می گرفت.
عموما برق چشم را در موقعیت ساعت 10 تا 2 بر روی دایره چشم ایجاد می کنند.
اگر خواستید که برق چشم در چهره سوژه حالت طبیعی تری داشته باشد، بهتر است از منبع نور دایره ای استفاده کنید زیرا نسبت به منبع نور مربعی، حلقوی یا چندضلعی، حالت طبیعی تری در چشم ها ایجاد می کند.
دقت کنید که در هنگام گرفتن عکس، موقعیت برق چشم در هر دو چشم متناسب باشد و تقریبا در یک ناحیه یکسان در سطح چشم واقع شده باشند.
جلوه های نمایشی و زیبا شناختی
دقت در ایجاد برق چشم (Catch light) در چشمهای سوژه، تاثیر زیادی در جنبه نمایشی (dramatic) تصویر خواهد گذاشت. در برق چشم، نور گرفته شده توسط چشم، نواحی اطراف مردمک را روشن تر می کند و در چشم ایجاد درخشش و در چهره ایجاد حس زندگی و شادابی می نماید.
وجود برق چشم می تواند توجه بیننده عکس را به سمت چشمان سوژه جلب کند. در عکس های پرتره هیچ قاعده خاصی برای استفاده کردن یا نکردن از برق چشم وجود ندارد. استفاده از این تکنیک به روش شخصی و سلیقه فردی عکاس بستگی دارد.
بر اساس نوع پرتره، مشخصات ظاهری سوژه و تجربه ای که عکاس از ایجاد برق چشم در تصاویر کسب کرده است، ممکن است از یک منبع نور مختلف با اندازه یا شکل خاص استفاده کند و آن را در زاویه ویژه ای نسبت به سوژه و دوربین قرار دهد.
ایجاد و یا برطرف کردن برق چشم
قبلا که عکاسی دیجیتال هنوز توسعه نیافته بود، بسیاری از عکاسان پرتره برای از بین بردن برق چشم ناخواسته و یا ایجاد یک برق چشم مصنوعی در عکس پرتره ای که گرفته بودند، در تاریکخانه یا استودیوی خود، ساعت ها وقت صرف می نمودند. امروزه با پیشرفتی که در نرم افزارهای ویرایش عکس شده است این کار با سهولت و سرعت بیشتری قابل انجام است. اگر چه اصولا بهترین و طبیعی ترین برق چشم در هنگام نورپردازی و ثبت عکس بدست می آید.
در مواردی که بیش از یک منبع نور برای نورپردازی از سوژه استفاده می شود ممکن است دو یا چند برق چشم دیده شود. در این موارد ممکن است که عکاس تصمیم بگیرد یکی از آنها را نگهدارد و یکی را توسط یک نرم افزار ویرایش عکس (مثل فوتوشاپ) بردارد. بهتر است در این موارد برق چشمی که با کیفیت تر است و طبیعی تر به نظر می رسد را نگه دارید.
برای کسب مهارت در استفاده از برق چشم (کچ لایت)، می توانید از اندازه ها و شکل های مختلف منبع نور و در زوایای مختلف نسبت به سوژه استفاده کنید و تاثیر آن بر تصویر پرتره بدست آمده را مشاهده نمایید. دیدن نقاشی ها و عکس های پرتره که توسط پیشکسوتان خلق شده است، یکی از بهترین روش های الهام بخشی است و می تواند ایده های خوبی در ذهن شما ایجاد کند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تألیف: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1398/3/4
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_Oded Wagenstein (2008). How to Create Catch Lights in Your Natural Light Portraits. Retrieve from https://digital-photography-school.com on Aug 5.
2_David Johnson (2008). An Introduction to Catchlights. Retrieve from https://digital-photography-school.com on Oct 10.
3_Meghan Boilard (2018). Perfecting the Catchlight in Portraiture. Retrieve from www.photoworkout.com on Apr 13.
4_Editors (2019). The Key to Powerful Portrait Photography is Catchlight in the Eyes. Retrieve from www.thephoblographer.com on Jan 2.
5_Michael Gabriel (2019). 8 Crucial Things You Need to Know About Capturing Catchlights. Retrieve from https://contrastly.com on Aug 5.
مقالات مرتبط:
- انواع روشنایی بر روی سطوح اجسام
- انواع منابع نور در عکاسی پرتره
- موقعیت دوربین و منابع نور در عکاسی پرتره
- انواع مختلف نور در عکاسی
- نورپردازی به روش سایه روشن یا کیاروسکورو (Chiaroscuro)