آندره کرتس (Andre Kertesz) در سال 1894 میلادی در شهر بوداپست مجارستان در خانواده ای متوسط متولد شد. نام وی را اندور (Andor) گذاشتند. پدرش کتاب فروش و مادرش خانه دار بود. در سن نوجوانی پدرش از بیماری سل درگذشت. وضعیت مالی خانواده نامساعد بود و او با حمایت دایی خود دوران نوجوانی را گذراند. کرتس جوان در املاک دایی خود که در حومه شهر بود بزرگ شد. وی را برای تحصیل به مدرسه بازرگانی فرستادند. وی در سال 1912 فارغ التحصیل شد.
کرتس ابتدا به عنوان کارمند در بورس اوراق بهادار بوداپست مشغول به کار شد. پس از مدتی توانست اولین دوربین عکاسی خود را تهیه کند. این دوربین عکاسی بسیار ساده و شبیه به جعبه بود. یکی از اولین عکس هایی که گرفت به نام "مرد به خواب رفته" نشان می دهد که وی از همان ابتدا استعداد بالایی در عکاسی داشته است.
مرد به خواب رفته- 1912
در سال 1914 کار خود را در بورس اوراق بهادار رها کرد و به عنوان حرفه، به کار عکاسی وارد شد. با شروع جنگ جهانی اول او در خدمت ارتش مجارستان روانه جبهه های نبرد شد. وی دوربین خود را نیز همراه برد. کرتس در جنگ مجروح شد و در حدود یکسال دوران نقاهت وی طول کشید. در این مدت او از بیماران و مجروحین بیمارستان و حتی از ساکنین حوالی بیمارستان عکاسی می کرد. در یکی از عکس هایش در حالیکه او بر روی پله های استخری نشسته بود از فردی که در داخل آب بود عکسی گرفت که نوآورانه بود و در آن سالها تاثیر زیادی بر آثار سایر هنرمندان برجای گذاشت.
شناگر در زیر آب- 1917
پس از پایان جنگ و در سال 1918 کرتس به کار قبلی خود در بورس اوراق بهادار بازگشت. مدتی نیز به کار کشاورزی پرداخت. در این بین در اوقات فراغت خود عکاسی می کرد.
در سال 1925 مجله ای در بوداپست یکی از عکس های کرتس را بر روی جلد خود چاپ نمود. این موضوع انگیزه ای شد تا کرتس با توجه به اوضاع سیاسی مجارستان و همچنین نارضایتی که از کار اداری خود داشت، به پاریس مهاجرت کند. او در محله مونپارناس پاریس ساکن شد و به عنوان یک عکاس آزاد شروع به کار کرد. در پاریس وی با هنرمندان زیادی آشنا شد و از آنها و کارگاه های آنها عکاسی می کرد. در همان سالها او نام خود را از اندور به آندره تغییر داد. در پاریس برای چندین مجله اروپایی کار می کرد و به زودی عکس های او در مجلات سراسر آلمان، فرانسه، ایتالیا و بریتانیا چاپ شد.
برای کرتس غریزه و احساس همواره در مرتبه نخست قرار داشت و تصاویر خود را در لحظه دقیق می گرفت. هنری کارتیه برسون (Henri Cartier-Bresson) عکاس مشهور فرانسوی و مبدع اصطلاح "لحظه قطعی" ، عنوان کرده بود که کرتس به عنوان "منبع الهام شاعرانه" او بوده است. عکاسان به نام دیگری نیز بودند که همگی تحت تاثیر هنر کرتس قرار گرفتند، از جمله براسایی (Brassai)، رابرت کاپا (Robert Capa)، من ری (Man Ray)، برنیس ابوت (Berenice Abbott) و بیل برانت (Bill Brandt). براسایی که از هموطنان مجارستانی کرتس بود ابتدا نقاش و پیکره ساز بود و عکاسی را از کرتس آموخت. وی با راهنمایی کرتس تسلط کاملی به عکاسی شبانه از شهر پیدا کرد.
کرتس در سال 1928 اولین دوربین لایکای خود را خریداری کرد. او با علاقه ای که به عکاسی از کوچه و خیابان داشت و با در اختیار داشتن دوربین جدید که در آن زمان برای عکاسی مستند خیابانی بسیار مناسب بود، تعداد زیادی از زیباترین آثار خود را در پاریس بوجود آورد. یکی از عکس های او به نام مودون (Meudon) که در همان سال گرفت ، استعداد وی را در تصویر کردن احساس حرکت و قرار دادن چندین صحنه و موضوع در یک تصویر منسجم نشان می دهد.
مودون، فرانسه- 1928
وی در سال 1927 اولین نمایشگاه انفرادی خود را برگزار کرد. این مقدمه ای شد تا کارهای او بطور مرتب در مجله پاریسی وو (Vu) و مجلات مصور آلمانی به چاپ برسد. او در سالهای بعدی در نمایشگاه هایی در آلمان و فرانسه آثار خود را به نمایش گذاشت. موزه های آلمان آثار او را خریداری کرد و در نگارخانه های آن کشور به نمایش گذاشت. در سال 1932 وی در بروکسل و نیویورک نیز عکس های خود را به معرض تماشا گذاشت. شهرت او به عنوان یک هنرمند عکاس بین المللی شده بود.
در سال 1936 با عقد قراردادی یکساله که با یک بنگاه اسناد تصویری در نیویورک بست اروپا را ترک گفت و به نیویورک رفت. اگر چه بعدها اظهار داشت که در آن سالها سلیقه نامتناسب ناشران امریکایی با طبع ظریف او متناسب نبود و او از مهاجرت به امریکا پشیمان بود. در طی جنگ جهانی دوم وی در نیویورک حضور داشت. پس از جنگ به صورت قراردادی کار می کرد و از این راه عایدی خوبی داشت. وی به عنوان یکی از عکاسان خبری مشهور شناخته شده بود. کرتس با مجلات مشهوری همچون لوک (Look)، ووگ (Vogue) و بازار هارپر (Harper's Bazaar) همکاری می کرد. در سال 1944 کرتس شهروند امریکا شد.
او در آن سالها عکاسی شخصی نیز انجام می داد و با علاقه ای که به شکل های انتزاعی داشت خصوصا از موقعیت های بالای ساختمانها، از مناظر شهری عکس می گرفت. در این سالها وی عمدتا به عکاسی از طبیعت بی جان، آدم ها و تصاویر دارای اعوجاج از فیگورهای مختلف می پرداخت. کرتس در سال 1962 میلادی خود را از کارهای تجاری بازنشسته کرد و بر روی پروژه های شخصی متمرکز شد. در سال 1980 نخستین جایزه سالیانه انجمن بین المللی هنر عکاسی در نیویورک را دریافت نمود.
کرتس از همان ابتدای کار که عکاسی را شروع کرد، علاقه ای به تصویر سازی سنجیده و تحلیلی نداشت. او به دنبال جزئیات پیش بینی نشده و لحظات گذرا بود. نگاهی مختصر و در عین حال مبهم به دنیای اطراف. از دیگر ویژگی های کارهایش می توان به دید آزاد او از زیبایی های دنیا و ارزشی که برای آنها قائل بود، اشاره کرد.
درگذشت همسر کرتس در سال 1977 تاثیر زیادی بر وی گذاشت و در اندک زمانی آفرینندگی وی نیز از دست رفت. با این وجود کرتس هیچگاه از عکس گرفتن باز نایستاد و آخرین عکس های رنگی وی که با دوربین پولاروید از طبیعت بی جان گرفت موید این نکته است که وی استعداد پیشین خود را همچنان حفظ کرده بود. کرتس در سال 1985 در نیویورک، شب هنگام و در خواب دار فانی را وداع گفت.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تنظیم: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1397/10/12
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_Brian Coe (1990). Les Grands Photographes et Leur Technique, 1th ed. Inter Livres, Franc.
(ترجمه فارسی: عکاسان بزرگ جهان، پیروز سیار، نشر نی، 1391)
2_Arnold H. Crane (1997). On the Other Side of the Camera, 1th ed. Konemann, Germany.
(ترجمه فارسی: آنسوی دوربین، فرزانه احسانی موید، کتاب وارش، 1391)
3_John Szarkowski (1990). Looking at Photographs: 100 Pictures from the Collection of The Museum of Modern Art. Abrams, USA.
(ترجمه فارسی: نگاهی به عکس ها، فرشید آذرنگ، سمت، 1393)
4_Biography.com Editors (2014). Andre Kertesz Biography. Retrieve from www.biography.com on Dec 18.
5_The famous people Editors (2017). Andre Kertesz Biography. Retrieve from www.thefamouspeople.com on Dec 18.
تعدادی از عکس های آندره کرتس را در زیر ملاحظه می فرمایید: