وقتی کسی در حوزه خلاقانه ای مثل عکاسی فعالیت می کند، هر از چند گاهی نقدهایی در مورد کارهایش دریافت خواهد کرد.
عکاسان نیز همچون سایر هنرمندان می توانند در مقابل نقدهایی که از کارهای آنها می شود از خود دفاع کنند، یا حتی واکنش های تند و عصبی نشان دهند. اما آنچه تجربه نشان داده است، عکاسان موفق هیچگاه نقدهای سازنده را نادیده نمی گیرند.
هیچ عکس کاملی وجود ندارد و همیشه این امکان وجود دارد که از نظرات دیگران چیزی یاد گرفت. نکته مهمی که بسیاری از عکاسان با آن موافقند این است که نقد کردن عکس های یک عکاس می تواند از وی عکاس بهتری بسازد.
اگر با واقعیت های ناخوشایندی که مربوط به عکس های ماست، روبرو نشویم و آنها را نادیده بگیریم، در واقع فرصت رشد و ارتقای خود را از بین برده ایم. هیچ رشد و توسعه ای بدون آگاهی یافتن از ضعف ها و اشکالاتی که در کار داریم ، ایجاد نخواهد شد و یکی از بهترین منابع برای تشخیص این ضعف ها، نظرات صریح مخاطبان و افرادی است که عکس ما را می بینند. عموما عکاسان از واقعیت های ناخوشایندی که در مورد کیفیت عکس هایشان می شنوند، چیزهای زیادی آموخته اند.
نقد سازنده (Constructive Criticism) چیزی فراتر از یک اظهار نظر رسمی و یا حتی گاهی بی رحمانه است.
ممکن است بعضی فکر کنند که برخی از عکس هایشان خاص است و موضوعی شخصی تلقی می شود و بنابراین نیازی به شنیدن نظر دیگران ندارند. شاید هم آنها از آن گونه افرادی هستند که از نظر ذهنی آمادگی شنیدن نظر کسی را ندارند. به هر صورت برخی افراد علاقه ای ندارند که آثارشان مورد نقد قرار گیرد. ممکن است دچار استرس شوند یا در مواردی احساس کنند که اعتماد به نفس آنها از بین می رود.
در مواردی نیز بعضی افراد پس از دریافت تعدادی بازخورد انتقادی از عکس هایشان، تمایل دارند که از نظرات منفی صرف نظر کرده و فقط از نظرات مثبت لذت ببرند. اما چنین اظهارنظر های مثبتی گاه می توانند ما را دچار خطا کنند. این نوع نظرها، خصوصا تمجیدهای غیرتخصصی و عمومی، گر چه باعث می شوند که عکاس احساس بهتری داشته باشد، ولی در مواردی ممکن است جنبه تعارف یا حتی شکلی ریاکارانه به خود بگیرد، بطوریکه می توان حدس زد که احتمالا فرد اظهار کننده در مورد موضوع عکس هیچ نظر فنی یا هنری نیز نداشته است و حتی نمی داند که عکس درباره چه چیزی است.
در بهترین حالت نیز، وقتی یک اظهار نظر صرفا مثبت دریافت می کنید، که به موضوع و کیفیت عکس شما پرداخته است، به جز احساس رضایتی که ممکن است ناخودآگاه دریافت کنید، عموما نمی توانید چیزی از آنها بیاموزید. به عبارتی جنبه انگیزشی آن برای ادامه کار شما ممکن است خوب باشد ولی جنبه آموزشی مفیدی به همراه نخواهد داشت و به پیشرفت شما کمکی نخواهد کرد.
به عنوان مثال در اکثر جاهایی که عکس های خود را به صورت برخط (آنلاین) به اشتراک می گذارید، بخش هایی برای اظهار نظر (Comment) وجود دارد که عموما مورد توجه افراد می باشد. شما ممکن است نظرات مثبت، منفی و گاهی اظهارنظرهای طولانی را در این بخش ها ملاحظه کنید.
وقتی نظری را می بینید که مستقیم به عکس شما پرداخته است، آن را مطالعه کنید و ببینید که آیا می توانید چیزی از آن بیاموزید و در عکس های بعدی خود از آن استفاده کنید. آیا اظهار نظرهای مثبت نکات مفیدی به شما ارائه داده اند و یا نظرهای منفی؟ و از همه مهمتر ببینید که کدام نظرات با نگاهی سازنده مطرح شده اند و قابلیت تامل و توجه را دارند؟
چگونگی برخورد با یک نقد
اگر قصد دارید که آثار قابل توجهی خلق کنید، هرگز نمی توانید یادگیری خود را متوقف کنید. توجه به نظر و نقدی که دیگران نسبت به عکس های شما ابراز می دارند، یکی از راه های یادگیری و رشد است. همواره نظرات دیگران را با احترام مطالعه کنید، توجه داشته باشید که آن فرد برای اظهار نظر در مورد کار شما وقت خود را صرف کرده است.
بر اساس اینکه نقد انجام شده یک نقد بی منطق و توهین آمیز باشد یا حتی یک نقد سازنده، ممکن است اولین واکنش غریزی فرد این باشد که اصلا به آن توجه نکند. خصوصا در مواردیکه موضوع نقد به چیزی برگردد که برای شما با اهمیت است و یا اینکه برای ایجاد آن زحمت زیادی کشیده باشید.
سعی کنید برای لحظه ای به سادگی و بدون هیچ پیش داوری به نقد ارائه شده گوش بسپارید و تا حد ممکن اطلاعات موجود در آن را دریافت کنید، حتی اگر متن آن کمی آزار دهنده باشد. پس از آن می توانید تصمیم بگیرید که آیا می توان از آن به عنوان یک تجربه و فرصت برای رشد خود استفاده نمود یا خیر.
وقتی یک نقد را در مورد آثارتان می خوانید، توجه کنید که آیا نقد مورد نظر جنبه تحکمی و بی منطق دارد یا اینکه نظرات سازنده ای را ارائه می کند. این تفاوت را می توانید در هنگام خواندن یا شنیدن آن نقد احساس کنید. یک نقد سازنده معمولا راه حل یا ایده ای را ارائه می دهد، درحالی که یک نقد توهین آمیز عموما فقط قصد تخریب دارد و هیچ جنبه مفیدی را توصیه نمی کند.
گاهی با بررسی نقدهایی که بر آثار شما نوشته شده است، احساس می کنید که نقد مورد نظر بی محتوا بوده یا چیز مفیدی مطرح نکرده است. این موضوع نشان دهنده بی ارزش بودن آن نقد است. بنابراین نقدهای توهین آمیز و یا بی محتوا را بدون هیچ ناراحتی یا ایجاد استرس، نادیده بگیرید و آنها را حذف کنید.
نقدهای سازنده می توانند صادقانه ترین شکل بازخوردی باشند که شما از مخاطبین خود دریافت می کنید. با گذشت زمان، یاد می گیرید که اظهارنظرهای خصمانه، حسادت آمیز و یا توهین آمیز را به سادگی تشخیص دهید و آنها را نادیده بگیرید و از طرف دیگر اظهار نظرهای صادقانه را تمیز داده و مورد توجه قرار دهید.
با کمی فروتنی و هوشیاری می توانید از نقدهای انجام شده به نفع خود و کاهش خطاهای خود بهره ببرید.
اگر نقدهایی که درباره آثار شماست، موجب احساسات نامطلوبی در شما شد، این مطلب را به خودتان یادآوری کنید که این موضوعی شخصی نیست. توجه کنید که یک نقد در مورد عکس شماست نه در مورد خودتان و نباید احساس کنید که هویت یا شخصیت شما مورد انتقاد قرار گرفته است. در غیر این صورت هیچ برداشت مفیدی از نقد انجام شده نخواهید داشت.
در برابر نقدها سعی کنید به شکلی شتابزده فقط به دنبال دفاع از خود نباشید تا اینکه فرصت پیدا کنید به محتوای اظهار نظر ارائه شده بیاندیشد. با کنار گذاشتن احساسات، بهتر می توانید محتوای نقد را دریافت کرده و دیدگاه یک فرد دیگر را دریابید.
استفاده از نقدهای سازنده
وقتی که یک نقد به رخ دادن اشتباهی از طرف شما اشاره دارد، بایستی به عنوان یک عکاس بتوانید آن چه را که به آن اشاره شده است را تشخیص دهید تا در صورت لزوم، امکان اصلاح آن را داشته باشید.
در آرامش درباره آنچه به عنوان نقد بیان شده است کمی تامل کنید و با خودتان صادق باشید. بررسی کنید آیا بازخوردی که در مورد عکس خود دریافت کرده اید، قابل استفاده است و یا نکته ای که می توانست در بهبود عکس شما موثر باشد را دریافته اید. آیا می توانید از آن نکته در عکس های بعدی خود استفاده کنید؟ با تامل در این موارد می توانید نقدهای سازنده را به یک تجربه آموزشی و مفید تبدیل نمایید.
گاهی اظهارنظرها ممکن است نقش بازدارنده داشته باشند و حتی نحوه عکاسی یا حتی انگیزه های شما را زیر سوال ببرند. اصلا نا امید نشوید. این موضوع برای بسیاری از هنرمندان اتفاق می افتد. این لحظات، زمانی است که می توانید برای رشد خود یک گام بلند بردارید و کارهایتان را ارتقا بخشید. تسلیم نشوید و به جای آن برای بهتر شدن، تلاش خود را مضاعف کنید.
مسلما هر اظهار نظری را نمی توان به عنوان یک نظر درست تلقی کرد و در مواردی لازم است صحت آن مورد بررسی قرار گیرد. اگر این کار را لازم دیدید، می توانید از یک دوست که در خصوص عکاسی، اطلاعات و یا تجربه خوبی دارد سوال کنید و یا از کتب و منابع معتبر اینترنتی آن را جستجو نمایید.
از روش های مفید برای رشد و توسعه، تهیه فهرستی از اصلاحات مورد نظر در جهت ارتقای کار شما می باشد. در این فهرست مواردی ثبت می شود که قصد دارید در بهبود عکس های خود بکار برید. این فهرست می تواند شامل مواردی نیز باشد که از نکات مفید ذکر شده در نقد دیگران بدست آمده است. عکس های خود را در معرض دید بینندگان قرار دهید و بطور جدی به دنبال نقدهایی باشید که از آنها به عمل می آید. خواهید دید که فهرست شما رشد می کند.
با گذشت زمان و بکارگیری نکته های ثبت شده در فهرست، کم کم این فهرست کوتاه تر خواهد شد. ولی حقیقت این است که این فهرست هیچگاه پایان نمی یابد و همواره نکات جدیدی برای اضافه کردن به آن وجود خواهد داشت. حتی بزرگترین عکاسان نیز همیشه اذعان دارند که همواره در حال آموختن و تجربه اندوختن می باشند.
هر چه در عکاسی مهارت بیشتری پیدا کنید و عکس های بهتری بگیرید، می توانید کارهای پیچیده تری را شروع کنید و گام های جدیدی بردارید.
تعامل با سایر عکاسان
در برنامه کاری خود زمانی را در نظر بگیرید که عکس های دیگران را نقد کنید. این کار می تواند هم به شما کمک کند که در جزئیات عکس های دیگران تاملی داشته باشید و هم به سایر عکاسانی که در مورد آثارشان اظهار نظر کرده اید. نقد بایستی سازنده باشد. توجه داشته باشید که نقد کردن آثار دیگران به همان اندازه دریافت یک نقد از طرف دیگران دشوار است. پس اصول نقد صحیح را بیاموزید و در اظهارنظر های خود بکار بندید.
منظور از نقد سازنده این نیست که حقیقت را بپوشانید یا از بازگویی آنچه می بینید بپرهیزید. ولی این موضوع مهم است که نظر خود را با چه لحنی بیان کنید و چقدر صادقانه و به دور از هر گونه شرارتی به جزئیات و محتوای عکس بپردازید.
نقد آثار دیگران یکی از روش های تعامل شما با دنیای عکاسی و سایر عکاسان خواهد بود. یک جمع عکاسانه وقتی کارآمد است که همه افراد در آن مشارکت داشته باشند. چرخه نقد شدن و نقد کردن، اگر به صورت صحیح و با نگاهی سازنده انجام شود، از روش های مفید برای آموزش و ارتقای گروهی خواهد بود. برخی عکاسان، با تجربه تر هستند و برخی دیگر تجربه کمتری دارند، ولی به هر صورت ایجاد تعامل با سایر عکاسان فرصتی برای شما فراهم خواهد کرد تا بتوانید نقد کنید و نقدهای مفید دریافت نمایید. نقد بایستی به گونه ای باشد که مخاطب بتواند از آن در جهت ارتقای کار خود استفاده کند.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تألیف: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1398/12/12
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_Adrian Mueller (2019). 194 best professional photography tips from working photographers. Retrieve from www.digitalcameraworld.com on Apr 30.
2_Dzvonko Petrovski (2016). Constructive Criticism for photographers. Retrieve from www.lightstalking.com on Dec 19.
3_Lynsey Mattingly (2020). Constructive Photography Critique: How to Give and Receive with Grace. Retrieve from https://digital-photography-school.com on Mar 1.
4_Jenika (2012). A Crash Course in The Art of Constructive Critique. Retrieve from https://psychologyforphotographers.com on Jun 13.
5_Melanie Doncas (2017). How to Deal with Criticism as a Photographer. Retrieve from www.photocontestinsider.com on Jun 30.