در سال 1871 میلادی توسط یک پزشک و عکاس انگلیسی به نام ریچارد لیچ مادوکس (Richard Leach Maddox) ژلاتین به عنوان جایگزینی برای کولودیون معرفی شد. به این ترتیب امکان ایجاد صفحات خشک به جای صفحات تر کولودیون فراهم گشت. در این روش از یک امولسیون ژلاتین حاوی برومید نقره بر روی سطح شیشه ای استفاده شد که پس از نوردهی ، مراحل فرایند ظهور و ثبوت نیز بر روی آن امکان پذیر بود. در سال 1878 میلادی صفحات اندود شده و آماده مصرف به صورت کارخانه ای تهیه شد و لازم نبود عکاسان برای تهیه صفحات کاری کنند.
صفحات خشک چند حسن مهم داشت. هنگام عکاسی نیازی به حمل چادر و لوازم عکاسخانه نداشت، همچنین کیفیت و ثبات آنها بیشتر بود. حساسیت به نور آنها خیلی بیشتر بود بطوریکه نوردهی با سرعت های در حدود 1/25 ثانیه در فضای خارجی میسر گشت. این امر موجب شد که دوربین ها برای کنترل زمان نوردهی به چیزی بیش از یک درپوش ساده نیاز داشته باشند و به همین دلیل پس از مدتی مسدود کننده مکانیکی (شاتر) در دوربین ها پا به عرصه وجود گذاشت. همچنین برای اینکه بتوان بدون تعویض نگهدارنده صفحات در داخل دوربین، چندین عکس متوالی گرفت، دوربین های خشاب دار (Magazine Camera) تولید گشت که قابلیت قرارگیری چندین صفحه خشک را بطور همزمان دارا بود. در این دوربین ها شبیه به یک تفنگ، پس از هر نوردهی، صفحه را از مسیر نور خارج می کردند و صفحه بعدی را جایگزین می نمودند.
یک نمونه دوربین خشاب دار
صفحات خشک تحولی در دنیای عکاسی بوجود آورد. دوربین های جدید طراحی شد. خصوصا اینکه دوربین ها می توانستند قابلیت استفاده بر روی دست را داشته باشند.
در دهه 1880 میلادی دوربین هایی ساخته شد که می شد بدون اطلاع فرد از وی عکاسی نمود. به آنها دوربین های کارآگاهی (Detective Camera) می گفتند. معمولا به نحوی ساخته می شدند که همچون یک بسته یا مثلا یک کلاه به نظر برسند.
دو نمونه از دوربین های کارآگاهی
در سال 1880 میلادی یک عکاس آماتور آمریکایی به نام جورج ایستمن (George Eastman) موفق به اختراع یک ماشین مخصوص صفحه اندود برای ساخت صفحات خشک شد و شرکت صفحه خشک ایستمن را در نیویورک تاسیس کرد.
در سال 1884 میلادی اولین فیلم نگاتیو عکاسی به شکل نواری یا رول (Roll Film) را ایجاد کرد و در سال 1888 میلادی اولین دوربین عکاسی خود را که قابلیت قرار گرفتن فیلم نواری (رولی) در آن وجود داشت را با نام تجاری دوربین کداک (Kodak Camera) ساخت.
این دوربین قطع نسبتا کوچکی داشت که حاوی 6 متر فیلم به اندازه 100 عکس گرد به قطر 6 سانتیمتر بود که پس از گرفتن 100 عکس، فیلم به کارخانه ایستمن مرجوع می شد تا ظهور و چاپ آن را انجام دهد. در ابتدا کمی هزینه آن زیاد بود ولی در نوع خود انقلابی در سیر تاریخی عکاسی به حساب می آمد بطوریکه تا مدتها به هر نوع دوربینی که به این شکل کار می کرد مردم لفظ کداک را بکار می بردند.
اولین دوربین کداک که فیلم رولی در آن استفاده می شد.
دوربین کداک به سرعت در تمام جهان به فروش رفت. دوربین های جدید با قابلیت های جدید تولید شد. در سال 1891 میلادی کداک، فیلم های رولی که مصرف کننده خودش می توانست آنها را در دوربین قرار دهد به بازار معرفی کرد. ایستمن نقش بزرگی در متداول کردن عکاسی در بین مردم داشت. شعار او این بود: " شما دکمه را فشار دهید، بقیه را ما انجام می دهیم."
در این هنگام امکان تعریف زمان های کوتاه تر نوردهی در دوربین های عکاسی فراهم شد. عکس های ثابت یا منجمد (Freeze) از موضوعات متحرک قابل ارائه شدند و نتایج غیر منتظره ای را برای عکاسان به بار آوردند. از جمله عکاسان مشهور در آن زمان که جزئیات حرکت را ضبط نمود عکاس انگلیسی به نام ادوارد مایبریج (Eadweard Muybridge) بود.
ثبت حرکات اسب در حین یورتمه- عکاس: ادوارد مایبریج
او ثابت کرد که اگر هر عکس ثابت شده از یک شیء متحرک که به توالی ضبط شده است را به سرعت و به توالی مانند ورق زدن سریع کتاب نشان دهیم، به نظر می آید که آن شیء حرکت می کند. این عکس ها را در وسیله ای به نام زوئتروپ (Zoetrope) قرار می دادند که با چرخاندن گردونه آن و نگاه از میان شیارهایش تصاویر به صورت متحرک به نظر می رسیدند.
یک نمونه زوئتروپ برای نمایش تصاویر متحرک
در ادامه کارهای مایبریج در فرانسه زیست شناسی به نام اتین مری (Etienne-Jules Marey) تصاویر متوالی از یک موجود متحرک را در یک توالی کامل با نوردهی های کوتاه بر روی یک صفحه انجام داد که جاذبه زیادی برای دانشمندان و طبیعت شناسان داشت. عکاسی متوالی او تحت عنوان گاه نگار یا کرونوفوتوگرافی (Chronophotography) نامیده می شد.
نمونه کارهای کرونوفوتوگرافی توسط اتین مری
در سال 1889 میلادی اولین فیلم انعطاف پذیر از نیترات سلولز ساخته شد. این نوع فیلم ها به شدت قابل اشتعال بودند و ذخیره سازی آنها باید با دقت انجام می شد.
در همان سال توماس ادیسون (Thomas Alva Edison) با کمک دستیارش فیلم های رولی با پهنای 35 میلیمتر که دارای سوراخ هایی در دو طرف بود را ایجاد نمود. بعدها فیلم 35 میلیمتری، استاندارد تصاویر متحرک در صنعت فیلم سازی گشت. در سالهای بعد دوربین لایکا اولین دوربینی بود که از فیلمی با این پهنا استفاده می کرد.
نمونه اولیه فیلم های 35 میلیمتری که در لابراتوار ادیسون ساخته شد.
در اواخر دهه 1880 ده ها سازنده به ساخت صفحات عکاسی مشغول بودند.در سال 1882 میلادی صفحات اورتوکروماتیک (Orthochromatic)که حساس به نور آبی و سبز بود ارائه شد. در جاهای مختلف انواع مختلفی از فیلم های خشک جدید تولید شد. در آلمان در سال 1906 میلادی اولین فیلم ها و صفحات پنکروماتیک (Panchromatic) که به همه رنگ ها حساس هستند تولید شدند و پس از مدتی به جهت کیفیتی که داشتند به صورت رایج ترین ماده سیاه و سفید مصرفی دوربین درآمدند.
در سال 1890 میلادی دو دانشمند انگلیسی به نام های فردیناند هرتر (Ferdinand Hurter) و وی سی دریفیلد (Vero Charles Driffield) اولین سیستم مستقل عدد گذاری برای حساسیت امولسیون ها را معرفی نمودند و از این طریق امکان نسبت دادن اعداد H و D به مواد ایجاد گردید. به عبارتی سیستم H&D که امکان تهیه جداول نوردهی و نورسنج ها را فراهم می نمود ابداع شد. این امر سرانجام به سیستم اعداد ISO ختم گردید که امروزه جهت نمایش حساسیت یا سرعت فیلم های آنالوگ و یا سنسور دوربین های دیجیتال بکار می رود.
دوربین های عکاسی و لنزها هم مسیر تکاملی خود را می پیمود. در سال 1889 میلادی شرکت زایس (Zeiss) اولین عدسی غیر آستیگمات (Anastigmatic) را ساخت. این لنزها تصاویری روشن تر و دقیق تر از انواع اولیه داشتند. آلمان تا پنجاه سال بعد از آن سرآمد لنزهای عکاسی جهان باقی ماند.
در سال 1900 میلادی در کنفرانسی در پاریس سری اعداد دیافراگم که امروزه هم مورد استفاده است (f/2 ، f/2.8 ، f/4 و ... ) مورد توافق بین المللی قرار گرفت.
در دهه 1890 میلادی دوربین های تاشو فیلم رول (Folding Rollfilm Camera) ساخته شد و پس از مدتی دوربین های دو لنز انعکاسی (Twin Lens Reflex Camera) در دسترس عموم قرار گرفت.
دوربین دو لنز انعکاسی (تصویر راست) دوربین تاشو فیلم رول کداک (تصویر چپ)
در ابتدای مسیر عکاسی منابع نور محدود به نور روز می شد. اگر چه در سالهای بعد از لامپ های باطری دار برای این کار استفاده کردند. از حدود 1885 میلادی از لامپ های گازی برای چاپ کنتاکت استفاده شد. از روشنایی آن برای روشن کردن مدل نیز بکار می رفت ولی موجب داغ شدن وی می گردید. به تدریج لامپ های پرتوان قوس الکتریکی (Arc) توسط موسسات بزرگتر بکار گرفته شدند.
در سال 1877 میلادی اولین استودیو مخصوص چراغ برق در لندن افتتاح شد. در دهه 1880 میلادی فلاش پودری منفجرشونده (Explosive flash powder) شناخته شد که از رسوب منیزیوم و مواد شیمیایی دیگری تشکیل شده بود و با شعله یا جرقه سنگ فندگ منفجر می گشت. این فلاش ها رقیب ارزان قیمتی برای چراغ برق بودند و نور شدیدی با تداوم 10 ثانیه توام با دود و بوی شدید ایجاد می کردند. در سال 1925 میلادی فلاش های حبابی (Flash Bulb) اختراع شد و همزمان کردن شاتر دوربین با لحظه نور زدن فلاش امکان پذیر گشت.
فلاش پودری منفجرشونده (تصویر راست) فلاش حبابی (تصویر چپ)
برای چاپ عکس ها بر صفحات کاغذ و یا روزنامه لازم بود که فناوری های صنعت عکاسی تا سالهای پایانی قرن نوزدهم میلادی رشد کند. قبل از آن، عکس فقط مرجعی برای حکاکان ماهر به حساب می آمد تا با استفاده از عکس ها قالب های چوبی از تصاویر آنها برای چاپ روی کاغذ یا فلز تهیه کنند.
کلیشه ای ساخته شده از حکاکی بر روی چوب و نمونه چاپی آن
در سال 1866 میلادی فرایندی به نام وودبریتایپ (Woodburytype) امکان چاپ نگاتیو را بر روی یک لایه ژلاتین امکان پذیر نمود که قابلیت تبدیل به نقوش کم عمقی را در یک صفحه سربی داشت و در چاپ بر روی کاغذ مورد استفاده قرار می گرفت. در اواخر دهه 1870 میلادی قابلیت چاپ نگاتیو های عکاسی بر فلز حساس به نور بوجود آمد که با استفاده از اسید و حل کردن قسمتهایی از آن به صورت کلیشه نقش برجسته در می آمد که فقط قادر به ارائه رنگ های خالص سیاه یا سفید بود.
بعد از مدتی کشف شد که با استفاده از دوربینی حاوی یک صفحه شیشه ای با نقش مشبک، تمام درجات خاکستری به نقاط ریزی در اندازه های متفاوت تبدیل می گردد که هنگام چاپ بر کاغذ تقریبا مانند میان رنگ های متفاوت یک عکس به نظر می رسند. اولین عکس میان رنگ (Halftone) در سال 1880 میلادی در روزنامه نیویورک گرافیک (New York Daily Graphic) چاپ شد. کم کم ایجاد گراورها از عکس ها رایج گشت و در اواخر دهه 1890 اکثر روزنامه ها از عکس ها استفاده می کردند.
اولین عکس میان رنگ که در سال 1880 در روزنامه نیویورک گرافیک چاپ شد و صفحه چاپی آن.
می توانید ادامه تاریخچه عکاسی را در "بخش چهارم تاریخ مختصر عکاسی" در وب سایت تک لنز در قسمت مقالات آموزش عکاسی مطالعه نمایید.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
گردآوری و تنظیم: امیر دولتیاری
تاریخ نگارش/آخرین ویرایش: 1398/7/28
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مراجع:
1_Naomi Rosenblum at al (2017). History of photography. Retrieve from www.britannica.com on Aug 12.
2_Michael John Langford (1997). The Story of Photography from its beginnings to the present day, 2th ed. Focal Press, England.
(ترجمه فارسی: داستان عکاسی، رضا نبوی، نشر افکار، 1389)
3_Mary Bellis (2017). History of Photography and the Camera. Retrieve from www.thoughtco.com on Aug 14.
4_Liz Masoner (2017). A Brief History of Photography and the Camera. Retrieve from www.thespruce.com on Aug 15.
5_Haunty (2016). Leonardo da Vinci's Camera Obscura. Retrieve from https://owlcation.com on Aug 12.
6_Ernest Purdum (2006). Shutters - History and Use. Retrieve from www.largeformatphotography.info on Aug 12.
مقالات مرتبط:
تاریخ مختصر عکاسی (قبل از عصر دیجیتال)- بخش اول: آغاز تا سال 1850 میلادی
تاریخ مختصر عکاسی (قبل از عصر دیجیتال)- بخش دوم: از سال 1851 میلادی و دوران صفحات تر
تاریخ مختصر عکاسی (قبل از عصر دیجیتال)- بخش چهارم: تکامل عکس های رنگی
تاریخ مختصر عکاسی (قبل از عصر دیجیتال)- بخش پنجم: پیشرفت های فناوری در قرن بیستم